'Chinees militair onderzoeksinstituut en quantumtechnologie-instituut zijn klant bij ASML'
ASML leverde in 2024 onderdelen en machines aan Chinese instellingen met militaire en strategische banden, meldt Nieuwsuur op basis van onderzoek. Uit vertrouwelijke informatie van ASML zou blijken dat onder meer een militair onderzoeksinstituut en een quantumtechnologie-instituut klant waren.
Een van de afnemers is het 24e Onderzoeksinstituut van CETC, een dochterbedrijf van de China Electronics Technology Group Corporation (CETC), meldt Nieuwsuur. Dit staatsbedrijf, door de Chinese overheid aangeduid als een 'militair-industriële groep', ontwikkelt en produceert geavanceerde defensietechnologie, waaronder systemen voor raketsystemen en drones. Het instituut in Chongqing kocht in 2024 een onderdeel van ASML voor het afstellen van een chipmachine. Volgens eigen publicaties huisvest het instituut het enige nationale laboratorium voor militaire computerchips in China en werkte het mee aan het Chinese ruimtevaartprogramma Shenzhou en het Tiangong-ruimtestation.
DUV-machine geleverd aan Shenzhen International Quantum Academy
Daarnaast leverde ASML een Deep UV lithografiemachine (DUV) aan de Shenzhen International Quantum Academy, een instituut dat onderzoek doet naar quantum sensing – een techniek die volgens de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) militair inzetbaar is, bijvoorbeeld voor het detecteren van onderzeeboten. De MIVD waarschuwde eerder voor de risico’s van Chinese quantumtechnologie voor de nationale veiligheid.
De Nederlandse overheid stelt dat export naar de Chinese defensie-industrie 'om meerdere redenen onwenselijk' is, maar niet alle hoogtechnologische onderdelen vallen onder vergunningplicht. Het ministerie van Buitenlandse Zaken benadrukt dat "niet alle onderdelen een cruciale of strategische rol" spelen, waardoor exporteurs vrij zijn om ongecontroleerde goederen naar China te verschepen.
Deskundigen, waaronder Judith Huismans (China-expert bij RAND Europe), wijzen er tegenover Nieuwsuur op dat de geleverde onderdelen wel degelijk essentieel zijn voor chipmachines. Huismans pleit voor strengere exportcontroles: "Je zegt daarmee niet dat ASML niets meer naar China mag exporteren, maar het geeft de overheid wel meer zicht."
ASML: 'Wij houden ons aan de wet'
ASML stelt zich te houden aan alle wet- en regelgeving en wijst erop dat nationale veiligheid een overheidstaak is: "Leveranciers kunnen niet zelf inschatten of een chipfabrikant onder een exportcontroleregime valt." Het bedrijf benadrukt dat het om "oude technologie" gaat waarmee geen geavanceerde chips kunnen worden gemaakt.
Ook andere Chinese klanten van ASML, zoals GTA Semiconductor (gelieerd aan het militaire CEC) en Si En en SMBC (onderdeel van SMIC, dat op Amerikaanse sanctielijsten staat), ontvingen in 2024 producten. De Amerikaanse overheid koppelt deze bedrijven aan leveringen aan de Chinese krijgsmacht.
De Chinese instellingen reageerden niet op vragen van Nieuwsuur. Het ministerie van Buitenlandse Zaken en ASML weigeren details over individuele leveringen te geven.
