Groningen krijgt ‘AI-fabriek’ van 200 miljoen euro

In een brief aan de Tweede Kamer benadrukken minister Vincent Karremans (Economische Zaken) en staatssecretaris Eddie van Marum (Herstel Groningen) dat digitale infrastructuur de "fundering" is van de moderne economie. Zonder eigen rekenkracht wordt Nederland te afhankelijk van Amerikaanse techreuzen. Momenteel bevindt slechts 5% van de wereldwijde geavanceerde rekenkracht zich in Europa, tegenover 74% in de Verenigde Staten.

Groningen als digitaal hart

De keuze voor Groningen is strategisch en maakt deel uit van de economische agenda 'Nij Begun'. De investering is als volgt opgebouwd:

• 71 miljoen euro van diverse ministeries (o.a. Defensie, OCW en VWS).
• 60 miljoen euro uit regionale middelen van Groningen.
• 71,7 miljoen euro aan Europese cofinanciering via de EuroHPC Joint Undertaking.

Het AI-expertisecentrum moet in april 2026 de deuren openen. De supercomputer zelf volgt naar verwachting eind 2027 of begin 2028. Om te voorkomen dat onderzoekers en het mkb tot die tijd stilzitten, helpt het kabinet hen nu al aan rekentijd op bestaande supercomputers in andere EU-lidstaten.

De volgende stap: Gigafabrieken

Naast het Groningse project onderzoekt het kabinet deelname aan het Europese ‘AI-gigafabriekeninitiatief’. Waar de fabriek in Groningen zich richt op onderzoek en mkb, zijn gigafabrieken bedoeld voor het trainen van de allernieuwste generatie AI-modellen (frontier models).

Een rapport van onderzoeksbureau Ecorys, dat met de Kamerbrief is meegestuurd, bevestigt dat een dergelijke faciliteit de Nederlandse strategische autonomie kan versterken. Toch zijn er uitdagingen:

1. Energie: De enorme vraag naar stroom botst met de huidige netcongestie in Nederland.
2. Kosten: Een gigafabriek vergt miljardeninvesteringen, die grotendeels door de private sector moeten worden gedragen.
3. Locatie: Er moet ruimte worden gevonden die past binnen de strenge milieu- en ruimtelijke regels.

Besluit in januari

Het kabinet moet uiterlijk in januari 2026 beslissen of Nederland zich financieel committeert aan de Europese call voor deze gigafabrieken. Hoewel er nog geen geld op de Rijksbegroting is gereserveerd, voert het ministerie van Economische Zaken gesprekken met private initiatiefnemers die interesse hebben getoond.

Minister Karremans waarschuwt dat stilzitten geen optie is: "Alleen door te investeren in moderne en energiezuinige infrastructuur blijft Nederland concurrerend in een door data gedreven wereld."