SER presenteert advies over impact van AI op werk en economie

AI heeft de afgelopen jaren een snelle ontwikkeling doorgemaakt, met name sinds de introductie van generatieve AI-toepassingen zoals ChatGPT in 2022. Deze technologie verandert de manier waarop we werken, ondernemen en communiceren. De SER erkent dat AI een instrument kan zijn om brede welvaart te bevorderen, maar waarschuwt dat dit niet automatisch het geval is en dat er bewuste keuzes gemaakt moeten worden voor een verantwoorde inzet.

Het advies richt zich op drie hoofdonderwerpen: de impact van AI op arbeidsproductiviteit, de kwaliteit van werk, en werkgelegenheid en inkomens(on)gelijkheid. Hoewel de exacte impact van AI moeilijk te voorspellen is vanwege de snelle ontwikkeling en de diverse toepassingen, benadrukt de SER dat de effecten grotendeels afhankelijk zullen zijn van de keuzes die gemaakt worden bij de ontwikkeling en implementatie ervan.

De SER presenteert vier hoofdaanbevelingen om Nederland voor te bereiden op de toenemende invloed van AI:

1. Investeer in AI-innovatie en -adoptie: Nederland en de EU moeten fors investeren in verantwoorde AI om internationaal concurrerend te blijven en minder afhankelijk te worden van AI-systemen buiten de EU. Dit omvat investeringen in wetenschap en innovatie, het verbeteren van randvoorwaarden voor startende AI-bedrijven, en praktische ondersteuning voor het MKB.
2. Zet waardig werk centraal bij de inzet van AI: Werkgevers moeten werknemers tijdig en effectief betrekken bij de ontwikkeling en inzet van AI-toepassingen, met expliciete aandacht voor de kwaliteit van werk. Dit omvat het zorgvuldig organiseren van menselijke tussenkomst en het bieden van passende training en instructies aan werkenden.
3. Blijf samen leren en ontwikkelen om AI te benutten: Een lerende houding is cruciaal voor alle delen van de samenleving. Dit vereist passende scholing en ontwikkeling voor alle groepen, en een intensievere monitoring van de inzet van AI en de gevolgen daarvan voor de arbeidsmarkt en samenleving.
4. Anticipeer op mogelijke verdelingseffecten van AI: De overheid moet studies uitvoeren om de mogelijke veranderingen in verantwoordelijkheden, machtsverhoudingen en inkomensverdeling als gevolg van AI in kaart te brengen. Dit omvat het beoordelen van de geschiktheid van bestaande instrumenten zoals het socialezekerheidsstelsel en het herverdelingsstelsel.

De SER benadrukt dat afwachten geen optie is, ondanks de onzekerheden. De keuzes die nu gemaakt worden, zullen veel van de toekomstige effecten bepalen. Het doel is om kansen te pakken, mensen mee te nemen en misstanden te voorkomen, zodat AI daadwerkelijk bijdraagt aan brede welvaart