Data-soevereiniteit, AI en de veranderende rol van de CIO

Volgens Emily Glastra is de grootste verschuiving in de afgelopen jaren de manier waarop IT en business steeds nauwer met elkaar verbonden zijn. Waar technologie lange tijd als ondersteunend of instrumenteel werd gezien, staat het nu nadrukkelijk op de agenda van bestuurders.

“De vraagstukken waar CIO’s mee komen, zijn niet langer louter technologisch. Het gaat steeds meer om de koppeling tussen businessdoelstellingen en technologische mogelijkheden. Ik vind het heel mooi om te zien dat technologie een echt bestuursvraagstuk is geworden. Of het nu gaat om AI, cybersecurity of compliance door wet- en regelgeving, het gesprek gaat in de kern over de bijdrage aan het bedrijfsresultaat.”

Glastra benadrukt dat dit een wezenlijke verandering is ten opzichte van enkele jaren geleden. “Acht jaar terug was dat heel anders. Toen stond IT nog vaak in de hoek van kostenpost of verplichte winkelnering. Nu zie je dat CIO’s steeds vaker de rol pakken van verbinder en enabler.”

Wet- en regelgeving als katalysator

Wet- en regelgeving blijkt in dit verband een belangrijke katalysator. Vooral Europese kaders zoals de AI Act en de toenemende eisen op het gebied van data en privacy zorgen ervoor dat technologie zich ontwikkelt van ondersteunend domein tot strategisch thema.

“Cybersecurity stond altijd al hoog op de agenda van CIO’s, maar door geopolitieke ontwikkelingen en strengere regels wordt het nu een nog groter thema. Hetzelfde geldt voor data-soevereiniteit: organisaties zijn veel nadrukkelijker aan het nadenken over waar hun data staat, welke partijen daarbij betrokken zijn en welke risico’s dat met zich meebrengt.”

Data-soevereiniteit

Voor T-Systems, onderdeel van Deutsche Telekom, speelt data-soevereiniteit een bijzondere rol. Omdat het bedrijf Europees is en diverse soevereine cloudoplossingen heeft, merkt Glastra dat organisaties in Nederland T-Systems vaak benaderen met vragen over alternatieven voor grote Amerikaanse hyperscalers.

“Het soevereiniteitsvraagstuk is er bij commerciële klanten, maar in een andere context dan bij de publieke sector. Bij overheden gaat het vaak over de data van burgers en de vraag of die binnen de landsgrenzen moet blijven. In commerciële sectoren speelt meer de afweging of men de ingezette strategie nog eens intentioneel moet bevestigen. Zelfs als er niets verandert, helpt zo’n herbevestiging om bewust te kiezen in een snel veranderend geopolitiek landschap.”

Glastra merkt dat organisaties zoekende zijn. “Iedereen praat over soevereiniteit, maar wat betekent het eigenlijk concreet? Je kunt het vraagstuk afpellen en komt dan uit op meerdere lagen: data, infrastructuur, hardware. En op sommige van die lagen hebben we in Europa simpelweg nog geen eigen oplossingen. Dat maakt de discussie complex, maar ook urgent.”

AI

Het grote thema is kunstmatige intelligentie. Ondanks de enorme aandacht ziet Glastra in de praktijk nog vooral experimenten en pilotprojecten. “Er zijn zeker commerciële organisaties die vooroplopen, maar in veel gesprekken hoor ik dat AI nog vooral wordt gebruikt in de vorm van co-pilot of assistenten. Echte disruptie, waarbij hele processen volledig met AI-agents zijn geautomatiseerd en geborgd, zie ik nog niet breed terug. Banken en verzekeraars zijn iets verder, maar voor veel andere sectoren is het nog zoeken naar de juiste toepassingen en governance.”

Toch verwacht zij dat dit snel kan veranderen. “De technologie ontwikkelt zich razendsnel. Maar het succes hangt af van de manier waarop organisaties AI weten te verankeren in hun governance, compliance en businessmodellen.”

CIO

Binnen dit speelveld krijgt de rol van de CIO een nieuwe dimensie. Volgens Glastra is het niet langer voldoende om vooral technisch goed ingevoerd te zijn. “Een goede CIO combineert technologische kennis met business-skills. Belangrijker nog: hij of zij is een verbinder die de taal van de business spreekt en kan vertalen naar technologische oplossingen. Dan ben je geen beheerder van werkplekken en helpdesks, maar een volwaardige gesprekspartner die helpt de organisatie vooruit te brengen.”

Daarmee groeit de rol van de CIO uit tot die van een digital officer die nadrukkelijk deel uitmaakt van de strategische top. Zeker als ook security, compliance en privacy in de portefeuille vallen, is het een functie die direct naast de CEO hoort te staan.

Van strategie naar praktijk

“Een aantal jaar geleden zijn we begonnen met co-labs: samenwerkingen met groepen klanten waarin we hun IT-strategie en operating model tegen het licht houden. Het mooie is dat daar vaak niet alleen technologische verbeterpunten uitkomen, maar juist ook organisatorische en culturele vraagstukken. Het gaat om leiderschap, om de manier waarop je je mensen meeneemt, en om de vraag of je je IT nog steeds ziet als kostenpost of juist als strategische investering.”

Daarnaast daagt T-Systems klanten uit om in ecosystemen te denken. “Veel organisaties zijn terughoudend om leveranciers of zelfs concurrenten samen aan tafel te zetten. Toch blijken de meest succesvolle projecten vaak juist die te zijn waarin meerdere partijen samenwerken en transparantie creëren, bijvoorbeeld in de supply chain. Het voorbeeld van Heineken, dat alle leveranciers gezamenlijk meeneemt in de strategie, laat zien hoe krachtig dit kan zijn.”

Concrete oplossingen

Naast strategische begeleiding levert T-Systems ook concrete oplossingen. Vooral governance, security en zero trust-architecturen staan daarbij centraal. “Misschien zijn dit niet de meest sexy onderwerpen, maar ze zijn essentieel. Als je AI wilt inzetten, moet je governance en besturing goed ingericht hebben. Wij helpen klanten om structuur aan te brengen in processen, privacy, security en compliance. Alleen zo kun je AI op een verantwoorde manier integreren in je business.”

“Wij bouwen momenteel een Europese AI factory met tienduizend NVIDIA GPU’s die begin 2026 gereed is. Daarmee leggen we een fundament voor industriele AI-innovatie binnen een Europees soeverein kader. Dit past in onze strategie om enerzijds klanten te helpen met concrete governance en zero trust, en anderzijds bij te dragen aan een bredere Europese digitale infrastructuur.”

Bewuste keuzes

Glastra verwacht dat de komende jaren in het teken staan van bewuste keuzes maken. “Veel organisaties hebben de afgelopen jaren cloudstrategieën uitgerold zonder altijd stil te staan bij de geopolitieke implicaties. Nu komt de vraag of die strategieën nog steeds passen in de huidige context. Het antwoord hoeft niet te zijn dat alles anders moet, maar wél dat keuzes intentioneel gemaakt en herbevestigd worden.”

Dat geldt ook voor AI. “De vraag is niet of je ermee aan de slag moet, maar hoe en met welke waarborgen. Governance, compliance en soevereiniteit zijn daarbij cruciaal.”