Overheid moet sneller inspelen op ICT ontwikkelingen

Overheden moeten in een vroeger stadium reageren op ICT-ontwikkelingen in de markt zoals het internet der dingen, digitale platformen, robots en block-chain technologie. Nu wachten ze te vaak tot er meer duidelijk is over de nieuwe technologie of de ontwikkeling ervan in de markt. Op een later moment regels invoeren is echter vaak lastiger en kostbaarder. Dit staat in het onderzoek ‘Marktordening bij nieuwe ICT-toepassingen’ van het Centraal Planbureau (CPB) dat zojuist is verschenen.

ICT speelt volgens het CPB een centrale rol in de economie: de grootste bedrijven zijn ICT-bedrijven en ICT wordt steeds meer toegepast. ICT maakt nieuwe algemene toepassingen mogelijk, zoals platformen, robots en het internet der dingen. De technologische veranderingen die ICT in gang zet, leiden tot efficiëntere productie en nieuwe diensten. Daarnaast leidt de opkomst van ICT tot nieuwe vragen over klassieke publieke belangen. De vraag kan bijvoorbeeld gesteld worden of de maatschappij te afhankelijk wordt van dominante ICT-bedrijven. Ook ontstaan nieuwe publieke belangen, zoals de veiligheid van het digitale domein (cybersecurity) en de betrouwbaarheid van digitale informatie. De technologische ontwikkelingen gaan snel, terwijl de gevolgen voor publieke belangen vaak nog niet uitgekristalliseerd zijn. De kosten van nieuw beleid kunnen veranderen over de tijd. Denk bijvoorbeeld aan de kosten van het achteraf aanpassen van de beveiliging van miljoenen websites. Het is daarom belangrijk dat de overheid niet te lang wacht met beleid als er nieuwe technologieën op de markt komen.

In de CPB Policy Brief wordt getoond dat de optimale vorm en timing van overheidsbeleid afhangen van enerzijds de technologische onzekerheid die met de technologie gepaard gaat en anderzijds de aanpassingskosten die bedrijven moeten maken als de technologie verandert. Als er veel technologische onzekerheid is, dan is technologieneutraal beleid wenselijk. Zulk beleid stelt geen eisen aan producten en diensten, waardoor bedrijven meer mogelijkheden hebben om te experimenteren met nieuwe technologie, zoals block-chain of het internet der dingen. Als de aanpassingskosten hoog zijn voor bedrijven, is wachten met nieuw beleid te kostbaar. Dit is bijvoorbeeld het geval bij online identificatie. Als de aanpassingskosten daarentegen laag zijn voor bedrijven en de onzekerheid groot, helpt het als de overheid experimenten met producten en diensten of beleid faciliteert, of zelf uitvoert om de onzekerheid te verminderen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij zelfsturende auto’s en Uber.

ICT biedt veel economische mogelijkheden voor efficiëntere productie en nieuwe diensten. Daarnaast leidt de opkomst van ICT tot nieuwe risico’s voor het algemeen belang. Het is daarom belangrijk dat de overheid tijdig ingrijpt zo besluit het CPB.

Lees het onderzoek hier.

CPB-Policy-Brief.pdf