Vertrouwen van Nederlanders in omgang met persoonsgegevens door overheid daalt

Het beeld komt naar voren uit het Privacy Marktonderzoek 2023 van KPMG. Aan het onderzoek, uitgevoerd door Motivaction International, namen 1.034 Nederlanders tussen de 18 en 75 jaar deel. Hetzelfde onderzoek werd ook vijf jaar geleden bij de invoering van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) op 25 mei 2018 gedaan door KPMG in Nederland. Op de vraag wie Nederlanders het meest vertrouwen met hun persoonsgegevens is het aantal mensen dat de overheid hierin vertrouwt in vijf jaar tijd gedaald van 32 naar 19 procent. De onderzoekers benoemen de toeslagenaffaire en het datalek bij de GGD tijdens de coronacrisis als voornaamste reden van het gedaalde vertrouwen.

“De overheid verwerkt grote hoeveelheden (bijzondere) persoonsgegevens, waarbij mensen vaak wettelijk verplicht zijn om deze gegevens te verstrekken. Zij moeten er blind op kunnen vertrouwen dat de overheid uiterst zorgvuldig omgaat met hun persoonsgegevens”, zegt onderzoeker Stephan Idema van KPMG. "Dat het vertrouwen in de overheid met de omgang van persoonsgegevens is gedaald, sluit aan bij de bredere trend van afnemend vertrouwen in de overheid. Die afname is de afgelopen jaren ontstaan als gevolg van diverse gebeurtenissen, waaronder de coronacrisis, de behandeling van de toeslagenaffaire, de hoge inflatie en het Groningen-dossier."

Ook algoritmen AI leiden tot zorgen

Onder Nederlanders bestaat ook bezorgdheid met betrekking tot het gebruik van algoritmen en kunstmatige intelligentie (AI). Meer dan de helft (52%) geeft aan zich zorgen te maken over de opkomst van AI, waaronder algoritmen, met betrekking tot hun privacy. Bovendien vertrouwt 45 procent van de Nederlanders een mens meer dan een algoritme als het gaat om het nemen van beslissingen over hun privacy. Een derde van de Nederlanders spreekt zelfs de zorg uit dat het gebruik van hun persoonlijke gegevens door algoritmen zal leiden tot discriminatie.

Opmerkelijk is dat de leeftijdsgroep van 18 tot 24 jaar het meeste vertrouwen heeft in algoritmen. Idema merkt op: "Jongeren in deze leeftijdscategorie zijn opgegroeid in een gedigitaliseerde samenleving en daardoor zien ze wellicht duidelijker de voordelen van het gebruik van algoritmen en AI, zoals bijvoorbeeld het gebruik van ChatGPT. Dit betekent overigens niet per se dat jongeren zich meer bewust zijn van de gevaren die gepaard gaan met het gebruik van algoritmen en AI. Misschien zelfs het tegenovergestelde."

Cookies

Uit het onderzoek blijkt ook dat maar liefst 62 procent van de Nederlanders niet wil dat sociale media met cookies bijhouden welke advertenties bekeken worden. Opmerkelijk genoeg geeft daarnaast 37 procent aan het onhandig te vinden dat websites toestemming moeten vragen voor het gebruik van tracking cookies. “Aan de ene kant heeft meer dan de helft een onprettig gevoel bij het feit dat hun online gedrag wordt gevolgd door sociale media. Aan de andere kant ervaren ze de beschikbare opties om dit te voorkomen als onhandig. Dit kan komen doordat cookie banners vaak uitgebreid en moeilijk te begrijpen zijn en erg onpraktisch als je even snel iets wilt opzoeken”, aldus Idema.