Superverkiezingsjaar verhoogt risico op politiek geweld

Volgens een nieuw rapport van Allianz Commercial is veiligheid in veel gebieden een punt van zorg, niet alleen vanwege de dreiging van lokale onrust, maar ook vanwege de bredere gevolgen van verkiezingsuitslagen voor het buitenlands beleid, handelsrelaties en toeleveringsketens.

De belangrijkste verkiezingen zijn die in de VS in november, waar een nipte overwinning bestaande spanningen zou kunnen doen oplaaien. De verkiezingen voor het Europees Parlement in juni kunnen ook de verdeeldheid vergroten als rechts-radicale partijen meer stemmen en zetels krijgen. Nu onrust zich sneller en op grotere schaal kan verspreiden, mede dankzij sociale media, lopen de financiële kosten van dergelijke gebeurtenissen voor bedrijven en verzekeraars op. De economische en verzekerde schade van slechts zeven incidenten van burgerlijke onrust in de afgelopen jaren bedroeg ongeveer 13 miljard dollar. Nu ook de dreiging van terrorisme toeneemt en het vooruitzicht van een grotere verstoring door milieu-activisten zich voordoet, zullen bedrijven de komende jaren voor nog meer uitdagingen komen te staan en zullen ze moeten anticiperen op veranderende risico's en deze moeten beperken met een robuuste bedrijfscontinuïteitsplanning.

"Zoveel verkiezingen in één jaar geven aanleiding tot bezorgdheid over het aanwakkeren van polarisatie, waarbij spanningen mogelijk kunnen uitmonden in verhoogde burgerlijke onrust. Polarisatie en onrust in samenlevingen worden gevoed door angst. Ze ondermijnen het vertrouwen in instellingen en tarten het gevoel van mensen dat ze een gemeenschappelijk doel hebben dat is gebaseerd op gedeelde waarden", zegt Srdjan Todorovic, Head of Political Violence and Hostile Environment Solutions bij Allianz Commercial. "We verwachten in de toekomst ook meer onrust rond milieukwesties, niet alleen van activisten, maar ook van degenen die zich verzetten tegen het beleid van de overheid om de klimaatverandering te beperken."

Alle ogen gericht op verkiezingen in de VS en de EU

De Amerikaanse presidentsverkiezingen in november zullen waarschijnlijk een nipte overwinning opleveren, waarbij de uitslag afhangt van de resultaten in een handvol staten. Uit een recente peiling blijkt dat meer dan een derde van de Amerikanen van mening is dat de verkiezing van president Biden in 2020 niet legitiem was. Wijdverspreide onvrede onder kiezers zou kunnen worden uitgebuit door desinformatie die door kunstmatige intelligentie wordt gecreëerd en via sociale media wordt verspreid. Deepfakes, desinformatie en hergebruikte beelden, evenals aangepaste berichtgeving, kunnen de onrust aanwakkeren of kleine maar mogelijk beslissende delen van het electoraat beïnvloeden.

Veel commentatoren hebben voorspeld dat bij de verkiezingen voor de Europese Unie in juni een aantal staten politiek naar rechts zou kunnen verschuiven, waarbij populistische of extreemrechtse partijen stemmen en zetels zouden kunnen winnen, voortbouwend op een trend in 2023. Succes voor deze partijen in heel Europa zou kunnen leiden tot een groeiende oppositie tegen het EU-beleid op het gebied van milieu, immigratie en mensenrechten.

Todorovic: "De gevolgen van een politieke verschuiving naar rechts en de daaruit voortvloeiende beleidsveranderingen blijven nog lang na de ambtstermijn van een politieke partij bestaan. Ze veranderen samenlevingen en de houding van het publiek fundamenteel en zorgen ervoor dat de volgende electorale verschuiving naar het midden of naar links drastisch lijkt, waardoor er kans is op schisma's en mogelijk gewelddadige reacties van degenen die zich ondervertegenwoordigd voelen door een verandering van regime."

2024 verkiezingen in België en Nederland

Op zondag 9 juni 2024 gaan de Belgische burgers naar de stembus voor de Europese, federale en regionale verkiezingen. Stemmers zullen 150 kamerleden kiezen voor het federaal parlement; 22 Belgische vertegenwoordigers voor het Europese Parlement; en de stemmen zullen ook de gewest- en gemeenschapsparlementen bepalen. De minimumleeftijd om te stemmen in België is 16 jaar of ouder, terwijl dat in Nederland 18 jaar of ouder is.

Na de overwinning van de extreem-rechtse Partij voor de Vrijheid bij de algemene verkiezingen van 2023 in Nederland, kiezen de stemmers op donderdag 6 juni 2024 31 Nederlandse vertegenwoordigers voor het Europees Parlement.

Milieu-activisme en terrorismedreiging zullen naar verwachting toenemen

Tussen 2022 en 2023 steeg het aantal milieu-activisme-incidenten met ongeveer 120%. Een indrukwekkend voorbeeld was de brandstichting op een hoogspanningsmast in Duitsland door een extreemlinkse groepering. Hierdoor werd de productie van een plaatselijke Tesla-fabriek in maart 2024 stilgelegd, wat volgens rapporten leidde tot economische schade van naar schatting honderden miljoenen euro's. Naast spraakmakende protesten is er een trend zichtbaar om meer gerichte tactieken te gebruiken, zoals het focussen op individuen of politici. De kans bestaat dat meer milieuprotesten escaleren van overlast naar grotere criminele daden.

Het aantal doden door terrorisme steeg in 2023 met 22% en ligt nu op het hoogste niveau sinds 2017, hoewel het aantal incidenten daalde. De grote terreuraanslag in Moskou in maart is een tijdige herinnering dat het risico van politiek of religieus gemotiveerd terrorisme weer op de mondiale agenda staat, en dat de verliezen catastrofaal kunnen zijn. De belangrijkste drijfveer voor islamitisch terrorisme is de radicalisering van binnenlandse daders, die momenteel wordt aangewakkerd door de oorlog tussen Israël en Hamas, wat leidt tot een verhoogd risico in de VS en Europa. Het buitenlands beleid van regeringen is echter ook een belangrijke risicobepalende factor, zoals de aanslag in Moskou bewijst.

Multinationals tonen toenemende vraag naar verzekering tegen politiek geweld

Politiek geweld kan op veel manieren gevolgen hebben voor bedrijven. Wie zich in de directe omgeving van onrust bevindt, kan materiële schade lijden aan eigendommen of activa en schade door bedrijfsonderbreking, terwijl indirecte schade kan worden toegebracht aan bedrijven in de vorm van verlies van aantrekkingskracht of ontzegging van toegang tot hun bedrijfsterrein.

"Bedrijven moeten hun mensen en eigendommen beschermen door vooruit te plannen, bijvoorbeeld door te zorgen voor een veilige en robuuste bedrijfscontinuïteitsplanning in het geval van een incident, door de beveiliging te verhogen en door voorraden te verkleinen en te verplaatsen als ze waarschijnlijk kunnen worden getroffen door een gebeurtenis", legt Todorovic uit. "Het gebruik van scenarioplanning en het volgen van risico's in gebieden die belangrijk zijn voor hun activiteiten kan bedrijven bewuster maken van waar het risico op politiek geweld en burgerlijke onrust kan toenemen. Bedrijven moeten ook nagaan of hun verzekeringspolis de impact dekt van risico's zoals stakingen, rellen en burgerlijke onrust."

Het rapport merkt op dat de recente geschiedenis van schade als gevolg van protesten en burgerlijke onrust in landen als Chili, Zuid-Afrika, Frankrijk en de VS betekent dat de belangstelling voor een verzekering tegen politiek geweld blijft toenemen. De grootste vraag is afkomstig van bedrijven die met meerdere landen te maken hebben en niet zozeer van bedrijven met kleinere en eenvoudigere productie- en toeleveringsketens, hoewel deze ook negatieve gevolgen kunnen ondervinden van dergelijke gebeurtenissen.