Tweede Kamer bespreekt digitale autonomie en infrastructuur in Slotwet 2024

Digitale Autonomie en Europese Samenwerking 

Een belangrijk discussiepunt was de impact van de e-Justice-, AI- en eIDAS-verordeningen op nationale IT-autonomie. Het kabinet streeft naar "Europese open strategische autonomie in het digitale domein" en benadrukt dat samenwerking binnen de EU cruciaal is om als mondiale speler de publieke belangen te borgen en het concurrentievermogen van Europese bedrijven te behouden of te vergroten.

De AI-verordening zorgt voor geharmoniseerde regels voor verantwoorde en betrouwbare AI op de Europese markt, wat de EU-autonomie vergroot doordat ook grote aanbieders van AI uit derde landen aan deze eisen moeten voldoen. Het kabinet ondersteunt Europese aanbieders actief via regulatory sandboxes en de Gids AI-verordening, aangevuld met ondersteuning vanuit de EU via de AI Act ServiceDesk.

Wat betreft de eIDAS-verordening, deze beoogt de afhankelijkheid van Big Tech te verminderen door lidstaten te verplichten een wallet uit te geven of te erkennen die voldoet aan EU-eisen en gebruikmaakt van open standaarden. De e-Justice-verordening, gericht op het vergemakkelijken van grensoverschrijdende communicatie tussen justitiële autoriteiten, heeft impact op nationale digitale autonomie doordat digitale communicatie voorgeschreven wordt. Nederland heeft zich echter hard gemaakt voor interoperabiliteit van decentrale IT-systemen, waardoor lidstaten hun bestaande nationale IT-systemen kunnen aankoppelen en zo nationale digitale autonomie gewaarborgd blijft.

Digitale Infrastructuur en Cyberbeveiliging 

Op de vraag naar risico's in regio's met zwakke digitale infrastructuur, antwoordde de Minister van Economische Zaken dat Nederland een hoogwaardige digitale infrastructuur heeft en er geen sprake is van "regio’s met zwakke digitale infrastructuur". Wel is er aandacht voor huishoudens in buitengebieden die nog niet over snel internet beschikken, maar goede voortgang wordt geboekt met de uitrol van glasvezel en draadloze alternatieven.

Met betrekking tot de aankomende Cyberbeveiligingswet (implementatie van de NIS2- en CER-richtlijn), heeft de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) een uitvoerings- en handhavingstoets uitgevoerd. In de periode tussen 17 oktober 2024 en de inwerkingtreding van de Cyberbeveiligingswet gelden er geen verplichtingen vanuit de NIS2-richtlijn voor organisaties die onder de wet vallen. Wel wordt organisaties aangeraden zich alvast voor te bereiden op de komst van de wet.

C2000 en NL-Alert 

De verbetering van de dekkingsgraad van C2000, het communicatiesysteem voor hulpdiensten, in gebieden met verminderde dekking (DIPP-gebieden) wordt actief aangepakt. Van de 95 geïdentificeerde DIPP-gebieden zijn er momenteel 28 opgelost, waarvan 12 in 2024. Volledige dekking is echter niet mogelijk en het plaatsen van nieuwe opstelpunten heeft een doorlooptijd van twee tot drie jaar.

Tests met geofencing voor NL-Alert zijn uitgevoerd door de beheerder van NL-Alert in samenwerking met mobiele telefoonproviders om de functionaliteit op netwerken en toestellen vast te stellen. Dit heeft geleid tot het advies om begin september 2024 geofencing te implementeren in NL-Alert. Een vervolgtraject loopt om uitzendingen voor nog kleinere gebieden (vanaf 200 bij 200 meter) mogelijk te maken.

Licentiekosten grote techleveranciers 

Inzage in de exacte licentiekosten betaald aan Microsoft over 2024 is niet mogelijk, aangezien deze deel uitmaken van de totale prijs voor Microsoft producten. Wel kan inzage worden geboden in de totale uitgaven aan Microsoft producten. Over 2024 zijn geen uitzonderlijke verhogingen van licentiekosten van grote techleveranciers waargenomen. Het Rijk werkt continu aan een gezonde samenwerking met IT-leveranciers en zoekt naar alternatieve oplossingen bij voorgestelde aanpassingen in samenwerkingsvoorwaarden, zoals juridische stappen of open source technische oplossingen.