Digitale Soevereiniteit: Hype of Noodzaak?

Het systeemrisico achter de politieke retoriek is echter wel degelijk reëel, benadrukt Den Hartog. Nederlandse organisaties zijn in toenemende mate afhankelijk geworden van Amerikaanse technologie. "Zonder dat we het goed tot ons laten doordringen, is onze afhankelijkheid van Amerikaanse bedrijven enorm geworden," stelt hij. Cloud, softwareoplossingen, AI-platforms, telefoonbesturingssystemen en datacenter-hardware zijn vrijwel allemaal Amerikaans. Via de Amerikaanse CLOUD Act kunnen autoriteiten bovendien toegang eisen tot data, ook als die fysiek in Europa zijn opgeslagen.

Maar volledige digitale autonomie is volgens Den Hartog een illusie. Samenwerking met de Verenigde Staten blijft noodzakelijk, niet in het minst omdat daar momenteel de meeste innovatiekracht ligt. "Digitale soevereiniteit gaat niet over afsluiten, maar over het ontwikkelen van een strategisch fundament," benadrukt hij. Het doel is niet isolatie, maar het creëren van strategische keuzemogelijkheden.

Europa

Europa doet er daarom goed aan concrete alternatieven te ontwikkelen: investeren in Europese Cloud infrastructuur, eigen chipproductie ondersteunen en AI-ontwikkeling stimuleren.

Daarnaast moeten we scherper zijn op transparantie. Door transparantie- en privacyregels af te dwingen, ook voor buitenlandse aanbieders. De AVG was hierin een goede eerste stap, erkent Den Hartog, en de AI Act en Data Governance Act bouwen daarop voort, maar vormen nog geen eindpunt.

In zijn pleidooi introduceert Den Hartog het concept "duurzame soevereiniteit" als alternatief voor absolute onafhankelijkheid. Hij vergelijkt dit met energiebeleid: een land dat zelf energie opwekt is niet per se autarkisch, maar wel minder kwetsbaar bij geopolitieke spanningen. "De meest veerkrachtige bedrijven zijn niet degenen die zich afschermen, maar juist degenen die hun opties openhouden door gedegen risicomanagement," stelt hij.

Praktisch betekent dit dat organisaties moeten erkennen dat niet alle data en systemen even missie-kritisch zijn. Door de zwaarste bescherming te richten op de meest gevoelige onderdelen, kunnen zij elders wendbaar en open blijven. De kern van echte autonomie is volgens Den Hartog "het vermogen om te kunnen reageren wanneer het moet" - door diversificatie in platforms, architecturen en standaarden zodat organisaties niet te afhankelijk worden en goed weten welke risico's zij lopen.