NWO: overheden moeten nieuwe technologie publieksvriendelijk ontwerpen
verheden die nieuwe technologieën, zoals geautomatiseerde data-analyse en blockchain, inzetten voor publieke taken, moeten deze ontwerpen op een manier die publieksvriendelijk, transparant en betrouwbaar is. Dit is de kernboodschap van het vijfjarige NWO-onderzoeksproject CHAIN, uitgevoerd door de Universiteit Utrecht en Tilburg University.
Het onderzoek, afgesloten op 15 juli 2025, benadrukt dat hoewel deze innovaties de dienstverlening kunnen verbeteren, ze kunnen botsen met kernwaarden van de rechtsstaat, zoals transparantie en rechtvaardigheid. Onzorgvuldige implementatie kan het vertrouwen in de overheid schaden, zoals bleek bij de Toeslagenaffaire.
De onderzoekers adviseren om vanaf het ontwerp de burger centraal te stellen, duidelijke en afdwingbare afspraken te maken met private partijen en juristen tijdig te betrekken bij ontwerpbeslissingen. Het "do-no-harm"-principe is cruciaal; het testen van complexe technologie op kwetsbare groepen moet worden vermeden. Ook is het voldoen aan de AVG alleen niet voldoende; bredere rechtsstatelijke beginselen moeten worden geborgd.
Projectleider Jurgen Goossens stelt: "We moeten de juiste juridische en ethische vragen beantwoorden vóór we een nieuwe technologie loslaten op de maatschappij." Praktijkvoorbeelden zoals "de Rode Knop" (voor schuldhulp) en de "EnergieKnip" (voor energiesubsidies) boden waardevolle inzichten in de spanning tussen efficiëntie en fundamentele waarden.
Meer over Overheid
Over Witold Kepinski
