Gartner: 'Overheden bereiden zich voor op opkomst van sovereign AI en AI-agents'

Sovereign AI

Sovereign AI verwijst naar inspanningen van landen om eigen AI-capaciteiten te ontwikkelen, gericht op nationale doelstellingen. Deze benadering moet overheidsprocessen versnellen, de werkomgeving voor ambtenaren verbeteren en de interactie met burgers efficiënter maken. Gartner voorspelt dat tegen 2028 65% van de overheden wereldwijd technologische soevereiniteitseisen zal introduceren, om onafhankelijkheid te vergroten en zich te beschermen tegen buitenlandse regelgeving. Het doel is om de waarde van AI te maximaliseren terwijl risico’s, met name bij internationale samenwerking, worden beperkt.

AI-agents

AI-agents zijn (semi)autonome softwareprogramma’s die zelfstandig taken uitvoeren, zoals het verwerken van aanvragen, het interpreteren van wetgeving of het automatiseren van routinematige werkzaamheden. Volgens Gartner handelt 60% van de overheidsinstanties tegen 2029 meer dan de helft van hun burgertransacties af via AI-agents. Dit is een aanzienlijke stijging ten opzichte van 2025, toen dit percentage op minder dan 10% lag.

Dean Lacheca, vicepresident en analist bij Gartner, benadrukt dat overheden strategisch moeten nadenken over de inzet van AI-agents: "Leiders moeten eerst bepalen waar deze technologie de meeste waarde toevoegt, vervolgens gerichte pilots uitvoeren om verwachtingen te managen en bezorgdheden weg te nemen. Een duidelijke roadmap is essentieel om initiatieven niet in de pilotfase te laten stagneren."

Prompt engineering en machine customers als opkomende trends

Naast sovereign AI en AI-agents identificeert Gartner twee andere belangrijke ontwikkelingen voor de overheid: prompt engineering en machine customers. Prompt engineering is het structureren van input voor AI-modellen om betere en betrouwbaardere resultaten te krijgen. Overheden doen er volgens Lacheca verstandig aan om te investeren in het trainen van medewerkers op dit gebied: "Als je in AI-oplossingen investeert, moet je ook bereid zijn om prompt engineering-skill binnen je organisatie te ontwikkelen."

Machine customers zijn niet-menselijke economische actoren, zoals verbonden apparaten die namens mensen of bedrijven goederen en diensten afnemen. Gartner schat dat er nu drie miljard B2B-verbonden machines zijn die als ‘klant’ kunnen optreden; tegen 2030 groeit dat naar acht miljard. Overheden moeten zich voorbereiden op de regulering en authenticatie van deze machines. Lacheca waarschuwt: "Bestaande dienstverleningsmodellen zullen verstoord worden, met ethische, juridische en aansprakelijkheidsvragen als gevolg. Overheden kunnen zich geen onvoorbereidheid permitteren."

De druk op overheden om met beperkte middelen tegemoet te komen aan stijgende burgervragen en geopolitieke onzekerheid neemt toe. AI-toepassingen bieden kansen, maar succes hangt af van een evenwicht tussen innovatie en overheidsdoelstellingen, met aandacht voor vertrouwen, dienstverlening en veerkracht.

Meer informatie is beschikbaar in het rapport 'Hype Cycle for Government Services 2025'. Ook organiseert Gartner een webinar waar aanvullende informatie wordt gedeeld.