Invoering nieuwe Archiefwet opnieuw vertraagd
De modernisering van de verouderde Archiefwet loopt opnieuw vertraging op. Minister Gouke Moes (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) heeft de Tweede Kamer laten weten dat de beoogde invoeringsdatum van 1 juli 2026 niet haalbaar is. Het nieuwe streven is dat de wet op 1 januari 2027 in werking treedt.
De nieuwe Archiefwet, die de huidige wet uit 1995 moet vervangen, is volgens het kabinet hard nodig omdat de huidige regels nog zijn gebaseerd op "de oude werkelijkheid van een papieren archief". De nieuwe wet moet kaders scheppen voor duurzaam digitaal informatiebeheer, wat essentieel is voor een transparante overheid en de rechtsstaat.
Eerste Kamer vraagt door
De vertraging wordt voornamelijk veroorzaakt door de behandeling in de Eerste Kamer. Na een brief van de minister in oktober heeft de senaatscommissie besloten een tweede schriftelijke vragenronde in te stellen. Hierdoor kan de parlementaire behandeling niet tijdig worden afgerond voor de oorspronkelijke deadline.
Daarnaast ligt de lagere regelgeving (het zogeheten Archiefbesluit) momenteel nog voor advies bij de Raad van State. Dat advies wordt pas begin 2026 verwacht.
Gevolgen voor archiefinstellingen
Het uitstel heeft directe gevolgen voor overheidsorganisaties en de Regionaal Historische Centra (RHC’s). Zij hebben tijd nodig om hun systemen in te richten op de nieuwe eisen. Voor de RHC's speelt er nog een specifiek bestuurlijk probleem: het Rijk wil uit de gemeenschappelijke regelingen van deze centra stappen. Omdat zo'n uittreding alleen per 1 januari van een kalenderjaar kan, is de datum van 1 januari 2027 nu een harde deadline geworden.
Minister Moes benadrukt in zijn brief dat 1 januari 2027 ook echt gehaald móét worden om de onzekerheid bij de archiefinstellingen weg te nemen. "De huidige Archiefwet is sterk verouderd en steeds slechter uitvoerbaar," aldus de minister, die haast wil maken met de digitaliseringsslag.
Achtergrond: Waarom een nieuwe Archiefwet?
Huidige wet (1995): Richt zich voornamelijk op papier.
Nieuwe wet: Moet zorgen dat overheidsinformatie vanaf het moment van creatie (bijvoorbeeld een e-mail of chatbericht) digitaal duurzaam wordt beheerd en bewaard.
Doel: Beter bestuur, betere controleerbaarheid van de macht en het voorkomen van informatieverlies (zoals bij de ‘Bonnetjesaffaire’ of gewiste sms’jes).
Meer over juridisch
Over Witold Kepinski
