Staatssecretaris Van Marum presenteert digitale koerswijziging
In een omvangrijke verzamelbrief aan de Tweede Kamer heeft staatssecretaris Eddie van Marum (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) de nieuwe koers voor de digitale overheid uiteengezet. Centraal staat een krachtige beleidsreactie op het manifest ‘Ons Digitaal Fundament’, waarin het kabinet belooft de regie op de digitale samenleving terug te pakken van grote technologiebedrijven.
Met de brief reageert de staatssecretaris op de groeiende roep om digitale autonomie en een overheid die de menselijke maat niet uit het oog verliest. "We moeten van een reagerende overheid naar een sturende overheid," aldus Van Marum.
Breken met de macht van Big Tech
Een opvallend punt in de brief is de reactie op het manifest ‘Ons Digitaal Fundament’. Het kabinet erkent dat Nederland te afhankelijk is geworden van een klein aantal buitenlandse softwareleveranciers. Om dit te doorbreken, zet Van Marum in op:
Open Source: Waar mogelijk wordt gekozen voor open software, zodat de overheid zelf de controle houdt en niet vastzit aan langlopende, dure contracten.
Digitale Autonomie: Er komen strengere kaders voor de inkoop van clouddiensten en software, waarbij de veiligheid van Nederlandse data boven alles staat.
Publieke waarden: Digitalisering is geen technisch feestje meer; de bescherming van grondrechten en privacy moet vanaf het eerste ontwerp (privacy by design) geborgd zijn.
AI onder een vergrootglas
De brief besteedt ook veel aandacht aan de razendsnelle opkomst van Generatieve AI (zoals ChatGPT). Van Marum biedt de Kamer een 'Overheidsbrede monitor' aan, uitgevoerd door TNO. Hieruit blijkt dat de overheid AI wil omarmen om de dienstverlening te verbeteren, maar wel onder strikte voorwaarden.
Er wordt gewerkt aan een specifiek inkoopkader voor AI-toepassingen. Dit moet voorkomen dat overheidsorganisaties onbedoeld systemen aanschaffen die bevooroordeeld zijn (algoritmische bias) of de privacy van burgers schenden. De focus ligt hierbij op het stimuleren van Nederlandse en Europese taalmodellen, om ook hier minder afhankelijk te zijn van Amerikaanse technologie.
De menselijke maat in de uitvoering
In de brief wordt tevens gereageerd op het rapport ‘Dwars door de orde’. Dit rapport legde de vinger op de zere plek: complexe digitale systemen leiden in de praktijk vaak tot schrijnende situaties bij burgers. De staatssecretaris kondigt aan dat er meer ruimte moet komen voor 'maatwerk' en dat digitale loketten altijd gecombineerd moeten blijven met menselijk contact.
"Digitalisering moet de burger dienen, niet andersom," stelt Van Marum. Dit betekent ook dat er fors geïnvesteerd wordt in 'digitaal vakmanschap' binnen de overheid, zodat ambtenaren beter begrijpen hoe zij technologie verantwoord kunnen inzetten.
Overzicht van de belangrijkste thema’s:
| Thema | Belangrijkste actie |
| Weerbaarheid | Versnelde uitvoering van de cybersecuritystrategie voor decentrale overheden. |
| Data & AI | Introductie van een toezichtkader op algoritmen en stimulering van EU-taalmodellen. |
| Dienstbaarheid | Verbeteren van de digitale toegankelijkheid voor burgers die minder digitaal vaardig zijn. |
| Autonomie | Verminderen van vendor lock-in bij grote techbedrijven door inzet op Open Source. |
Meer over Politiek
Over Witold Kepinski
