Nederlandse softwarebedrijven nog niet helemaal voorbereid op AI-agents

Dit blijkt uit recent onderzoek van ABN AMRO en Panelwizard onder 204 Software-as-a-Service (SaaS)-bedrijven. De helft van de ondervraagde bedrijven bevindt zich nog in de experimenteerfase, terwijl een kwart nog helemaal geen concrete plannen heeft met agentic AI.

AI-Agents: Een transformerende kracht in software

AI-agents zijn slimme programma's die zelfstandig complexe taken kunnen uitvoeren, variërend van voorraadbeheer en offerteversturing tot het ontwikkelen en uitvoeren van complete socialmediastrategieën. De ontwikkeling van AI verschuift van het genereren van content binnen apps naar het autonoom doorlopen van volledige werkprocessen. Volgens het onderzoek verwacht bijna de helft van de SaaS-bedrijven "ingrijpende tot fundamentele veranderingen" in hoe software wordt ontworpen, gebruikt of aangestuurd.

Deze transformatie biedt SaaS-bedrijven de kans om hun producten aantrekkelijker te maken, bijvoorbeeld door taken te automatiseren of een AI-agent als primair aanspreekpunt voor de gebruiker in te zetten. Microsoft-CEO Satya Nadella gaat zelfs zo ver dat hij voorspelt dat mensen binnen afzienbare tijd niet langer met losse softwarepakketten zullen werken, maar met AI-agents die zelfstandig informatie uit diverse databronnen combineren en acties uitvoeren. Dit kan leiden tot "vibe coding", waarbij zelfs mensen zonder programmeerkennis applicaties kunnen creëren met behulp van AI-agents die instructies omzetten in code.

Nieuwe manieren van interactie en ontwerp

Een belangrijke verandering die wordt verwacht, is de interactie met software. 85 procent van de ondervraagden gaat ervan uit dat traditionele knoppen en menu's deels zullen plaatsmaken voor een AI-agent als aanspreekpunt, vergelijkbaar met slimme assistenten als ChatGPT en Gemini. Samir Selimi, oprichter van softwarebedrijf PurchAIse, heeft al zo'n AI-agent, PAI, geïntegreerd in zijn platform voor leveranciersmanagement. Hij ziet de chat met PAI als een slimme aanvulling op de traditionele gebruikersinterface, die volgens hem nog steeds waardevol blijft voor overzicht.

Jelle Visser van ValueBlue, een platform voor enterprise-architectuur, ziet ook een verschuiving in de gebruikersinteractie: "Als een businessanalist wil begrijpen wat zo’n architectuurplaat hem precies vertelt, is het fijn als hij die vraag ook op die manier op ons platform kan stellen."

De mogelijkheid om ad-hoc schermen of zelfs complete dashboards te genereren op basis van gebruikersvoorkeuren, is een andere spannende ontwikkeling. Franklin Evers van Usere schetst een toekomst waarin "elke medewerker een dashboard op maat kan krijgen" door agentic AI. Dit kan een oplossing bieden voor de complexiteit van het programmeren van gepersonaliseerde softwarevarianten voor diverse gebruikersrollen, zoals Visser van ValueBlue benoemt.

Uitdagingen en kansen: De technische kluif

Ondanks de brede erkenning van de potentie van AI-agents, is de technische gereedheid van de Nederlandse softwarebedrijven nog een knelpunt. Bijna dertig procent twijfelt of hun software-architectuur of organisatie voldoende is ingericht op de toepassing en integratie van agents. Dit is opvallend, aangezien 53 procent van de bedrijven nog in de experimenteerfase verkeert en meer dan een kwart nog geen concrete plannen heeft. Grotere bedrijven lijken verder te zijn in adoptie dan kleinere en verticaal georiënteerde softwarebedrijven.

Een deel van de bedrijven (16 procent) vreest dat hun software naar de achtergrond verdwijnt doordat onafhankelijke AI-assistenten taken zelfstandig uitvoeren, los van bestaande applicaties. Ook is er de zorg (9 procent) dat zorgvuldig opgebouwde logica of AI-modellen niet meer gebruikt worden als extern ontwikkelde agents beslissingen nemen op basis van hun eigen redeneervermogen. Echter, experts zoals Dennis de Reus van Stellar en Franklin Evers van Usere benadrukken dat de onderliggende systemen en de intellectuele eigendom hierin cruciaal blijven. "De kern van je software moet je heel robuust houden," aldus Evers.

De Reus voegt toe: "Je moet er als softwarebedrijf voor zorgen dat LLM’s met jouw achterkant kunnen praten." Dit betekent dat bijna een derde van de bedrijven zich richt op het verbeteren van datatoegang, koppelmogelijkheden en gestandaardiseerde communicatie (interoperabiliteit). Ben Ridgway van Last Mile Solutions benadrukt het belang van een "data-ruggengraat" om AI-innovaties mogelijk te maken.

De toekomst van onderscheidend vermogen

De belangrijkste bronnen van toekomstig onderscheidend vermogen liggen volgens softwarebedrijven in de klantrelatie (meer dan de helft) en domeinkennis (een aanzienlijk deel), zoals het begrip van relevante wet- en regelgeving of branchespecifieke processen. Roel Caers van Usere benadrukt: "Je moet investeren in de relatie met je klant. Veel softwarebedrijven hebben lange tijd nagelaten om echt naar hun klant te luisteren.”

Ook de functionele dekking ('feature set') en de gebruikerservaring blijven belangrijk. Technische aspecten zoals data, integratiekracht en algoritmes staan lager op de prioriteitenlijst, hoewel deze wel de basis vormen voor betrouwbare en robuuste software.

De komst van AI-agents is onvermijdelijk en zal het softwarelandschap blijvend veranderen. Hoewel de Nederlandse softwarebedrijven de kansen zien, is er nog een lange weg te gaan op het gebied van technische adoptie en strategische aanpassing. "Technologie kan in theorie alles, maar bedrijven vinden het in de praktijk moeilijk om zich aan te passen," concludeert Samir Selimi van PurchAIse. Aanpassingsvermogen, het investeren in robuuste achterliggende systemen en het omarmen van koppelingen met externe tools zijn essentieel om relevant te blijven in deze snel evoluerende markt.