Debat over digitale soevereiniteit: “Urgentie voelen is goed, paniek absoluut niet”

Dit is inmiddels ook in Den Haag doorgedrongen. Een meerderheid van de Tweede Kamer stelt dat er een einde moet komen aan het massale gebruik van Amerikaanse clouddiensten door de overheid. De diensten zijn niet alleen een risico vanwege de geopolitieke verhoudingen, maar zorgen ook voor een uitstroom van talent en kapitaal.

Sterke startpositie: Europa begint niet van nul

Het goede nieuws is dat Europa al een sterke basis heeft om een Europese digitale infrastructuur te bouwen. We beschikken over een groot aantal innovatieve technologiebedrijven die gespecialiseerd zijn in cloudinfrastructuur, cybersecurity, data-opslag, identiteitsbeheer en digitale ketens. Er zijn al Europese oplossingen beschikbaar voor vrijwel alle onderdelen van een volwaardige digitale infrastructuur. Wat ontbreekt, is de integratie van deze technologieën in een samenhangend en schaalbaar ecosysteem.

Het Airbus-model voor de cloud

“Als we die met elkaar verbinden, zetten we een reuzenstap richting digitale onafhankelijkheid”, stelt Ludo Baauw, CEO van Intermax Group. “We hoeven echt geen jarenlange achterstand in te halen. De expertise en innovatiekracht zijn aanwezig. Als we onze strategie afkijken van de luchtvaartindustrie, dan hebben we zelfs een enorme kans om over een aantal jaar voorop te lopen.”

Airbus wist in de jaren ’70 Europese technologie en kennis te bundelen tot een succesformule. Inmiddels is het bedrijf in meerdere opzichten Boeing voorbijgestreefd. “Tegenwoordig presteren Airbus-vliegtuigen beter dan die van Boeing, iets wat ooit onmogelijk leek. Wat in de luchtvaart kan, moet ook in de cloud kunnen”, stelt Baauw.

De rol van de overheid en bedrijven

De Europese commissie, in nauwe afstemming met techbedrijven en digitale dienstverleners, moet hierin de regie nemen, maar dit kost tijd. Intussen kunnen we al sneller werken aan een nationale overheidscloud, met een breed scala aan diensten, gebaseerd op open standaarden en waar mogelijk open source. Denk aan privacygevoelige informatie relevant voor gezondheidszorg, veiligheid, defensie en Rijkswaterstaat. Dit zou niet alleen de veiligheid van data verbeteren, maar ook een impuls geven aan Europese techbedrijven die nu ondergesneeuwd raken door Amerikaanse giganten.

Urgentie zonder paniek

Urgentie voelen is goed, maar er is geen reden tot paniekvoetbal, vindt Jan van der Wel van Technolutions. “We moeten juist kalm blijven om stap voor stap verder te bouwen aan een sterke Europese digitale infrastructuur.”

Van der Wel is van mening dat politiek en media zich niet moeten laten leiden door paniek. “Door de huidige geopolitieke ontwikkelingen zijn zij geneigd het hardst te roepen dat het anders moet. Toch is het effectiever als de overheid optreedt als een scheidsrechter. Die heeft pas echt goed gefloten als de wedstrijd soepel is verlopen en je nauwelijks doorhad dat hij aanwezig was. Rustig, onzichtbaar, maar doelgericht sturen.”

Nuance en realiteitszin

Het debat wordt nu te veel gestuurd door sentiment, terwijl een thema als datastrategie juist vraagt om nuchterheid en nuance. Het is alsof we nu opeens angstig moeten zijn dat bepaalde landen of partijen bij onze data kunnen, terwijl de bescherming hiervan altijd al onderdeel had moeten zijn van je datastrategie, zo vindt ook Jurgen Duijster van Transfer Solutions.

“We moeten echt meer nuance en realiteitszin toevoegen aan het debat. Vergelijkbaar met de afgelopen jaren ligt de sleutel in onder meer een hybride cloudarchitectuur. Daarin bepaal je welke data je kunt delen in de cloud, welke data je beter in een private cloud kunt onderbrengen en welke je zelfs on premise moet houden. Het gaat je niet lukken om alle data in één klap over te zetten. Dus begin met de meest gevoelige data en maak een realistisch beeld van wat haalbaar is. Dat doe je op basis van een gedegen data-classificatie.”

Kennis en expertise in Nederland

Jan Bakker is oprichter en mede-eigenaar van Avisi en maakt de vergelijking met de opkomst van internet in de beginjaren 2000. Toen ontstond een enorme vraag naar IT en direct een grote kloof tussen softwareontwikkeling en beheer.

“Dat is het moment geweest dat outsourcing en detachering op gang kwam. Maar daarmee zijn we in Nederland ook een hoop proceskennis kwijtgeraakt”, stelt Bakker. “De les daaruit is dat je heel snel kennis en kunde kwijt kunt raken als je technologie uitbesteedt.”

Bakkers belangrijkste aandachtspunt is dat we vooral moeten zorgen dat we kunnen wegbewegen van de Amerikaanse cloud wanneer dat nodig is. “We moeten een plan B hebben voor het moment dat Amerikaanse diensten geen optie meer zijn. Dat gaat verder dan de ontwikkeling van lokale producten en diensten. Dat gaat met name over de ontwikkeling en het borgen van de juiste kennis.”

Investeer in continuïteit, niet in de snelle oplossing

Het opzetten van een Europese cloud is dus geen sprint, maar een marathon. Snelle oplossingen, zoals het kopiëren van bestaande Amerikaanse modellen of tijdelijke samenwerkingen, gaan niet werken en lossen het fundamentele probleem van afhankelijkheid niet op.

“Wat we nodig hebben, is een structurele en langdurige aanpak met lokaal eigenaarschap, betrokken samenwerking van ondernemers en maatschappelijke relevantie die gericht is op digitale soevereiniteit, weerbaarheid en innovatiekracht”, stelt Erik Leus van DEC-Alliance. DEC-Alliance is een investeringsfonds én samenwerkingsalliantie die zich richt op de lange termijn continuïteit van Nederlandse en Europese techondernemingen.

“Door te investeren in een duurzame digitale infrastructuur en robuuste ketens bouwen we niet slechts een alternatief, maar versterken we het vermogen om op lange termijn daadwerkelijk beter te concurreren met bestaande hyperscalers daar waar het echt nodig is.” Dat vraagt om strategische keuzes en visies die verder reiken dan de korte termijn. Bedrijven en overheden moeten gezamenlijk investeren in betrouwbare, innovatieve en schaalbare Europese technologieën die generaties lang meegaan.”

Bouw mee aan digitale soevereiniteit

Onze oproep is duidelijk: investeer in de lange termijn. Kies vanuit bedrijfsleven en overheid bewust voor technologie die bijdraagt aan onze digitale onafhankelijkheid, veilig en betrouwbaar. We hebben kennis en innovatiekracht en ook de urgentie is er. Laten we de discussie omzetten naar initiatieven om trots op te zijn.