Google: Generatieve AI kan Nederlandse publieke sector jaarlijks 6 miljard euro opleveren

Het rapport, getiteld "The AI Opportunity for eGovernment in the Netherlands", onderzoekt de potentiële impact van de adoptie van generatieve AI op de werkwijze van Nederlandse overheidsdiensten. De studie analyseert hoe een slimme en strategische implementatie van AI binnen de publieke administratie kan leiden tot verbeterde dienstverlening, efficiëntiewinst en een nieuwe benchmark voor de bredere economie, met behoud van het vertrouwen van burgers en de bescherming van data. De bevindingen suggereren bredere implicaties voor de gehele publieke sector, inclusief cruciale gebieden zoals de gezondheidszorg waar efficiëntie- en capaciteitswinst dringend nodig zijn.

Het onderzoek combineert economische modellering met primaire data, waaronder enquêtes onder besluitvormers in de publieke sector in heel Nederland. De respondenten vertegenwoordigen een doorsnede van ministeries, gemeenten en technologieleiders die betrokken zijn bij de digitale transformatie binnen de overheid.

Joost Smit, Country Lead BeNeLux bij Google Cloud, zegt over het onderzoek: “Nederland heeft alle ingrediënten in huis om leidend te zijn in de AI-transformatie van de publieke sector: een sterke digitale basis, vooruitstrevend leiderschap en een duidelijke honger naar innovatie. Door te beginnen met praktische, impactvolle use cases en succesvolle toepassingen op te schalen, kan de overheid reële waarde creëren voor burgers en een voorbeeld stellen voor Europa.”

Belangrijkste bevindingen voor Nederland

• €6 miljard aan potentieel: Brede adoptie van generatieve AI in de publieke administratie kan jaarlijks €6 miljard aan bruto toegevoegde waarde genereren, wat neerkomt op een waardevermeerdering van 10%.
• Bredere economische groei: Generatieve AI heeft het potentieel om binnen tien jaar 9% (ongeveer €80-85 miljard) bij te dragen aan het Nederlandse bbp per jaar.
• Vermindering bureaucratie: Bedrijven kunnen jaarlijks €2-3 miljard besparen door verminderde administratieve lasten, dankzij AI die processen zoals vergunningen, subsidies en compliance stroomlijnt.
• Evolutie van banen: Ongeveer 67% van de banen in de publieke sector – circa 450.000 functies – zal worden beïnvloed en verbeterd door AI, waardoor ambtenaren zich kunnen richten op taken met een hogere toegevoegde waarde. Slechts 10% van de banen zal waarschijnlijk niet worden beïnvloed.

Zsolt Szabó, de minister voor Digitalisering, heeft eerder al opgemerkt: “De inzet van AI binnen de overheid en publieke dienstverlening heeft mijn hoogste prioriteit. Een goede balans tussen regulering en innovatie is cruciaal. Technologie ontwikkelt zich in een razendsnel tempo. Dit betekent dat wij als overheden mee moeten bewegen. Actie is nodig. Met zorg, maar ook met durf. De kansen die voor ons liggen zijn enorm. We hebben geen tijd te verliezen.”

Nederland is reeds goed gepositioneerd en staat derde op de Digital Economy and Society Index (DESI) van de EU en vierde wereldwijd op de AI Preparedness Index van het IMF. Het onderzoek waarschuwt echter dat de overheid belangrijke barrières moet overwinnen om de volledige potentie van AI te realiseren, waaronder gefragmenteerde besluitvorming, onzekerheid in de regelgeving, zorgen over publiek vertrouwen en het risico op vendor lock-in.

Prioritaire actiepunten omvatten:

• Het stroomlijnen van AI-adoptie op alle overheidsniveaus door middel van gecoördineerde aanbestedingsstrategieën en focus op gedeelde, sectoroverschrijdende taken.
• Het vergroten van het publieke vertrouwen door prioriteit te geven aan AI-oplossingen die concrete voordelen bieden aan burgers en bedrijven.
• Het bouwen van een veilige en schaalbare cloudinfrastructuur ter ondersteuning van AI-implementatie, met waarborging van de naleving van Europese normen voor gegevensbescherming.
• Het waarborgen van flexibiliteit en interoperabiliteit om overmatige afhankelijkheid van één technologieleverancier te voorkomen.

Het rapport adviseert Nederlandse publieke instellingen om in eerste instantie prioriteit te geven aan AI-toepassingen met een laag risico en interne focus, en geleidelijk uit te breiden naar complexere use cases die gericht zijn op burgers en bedrijven naarmate de mogelijkheden rijpen.