Onderzoek: VPN's vormen een paradoxaal risico in bezet Oekraïne
Uit een nieuw onderzoek van het Cybernews research team blijkt dat VPN's in oorlogstijd in Oekraïne een paradoxale functie vervulden. In plaats van te worden gebruikt voor traditionele doeleinden zoals geo-unblocking, dienden ze vooral als hulpmiddel voor digitaal activisme en het verspreiden van informatie. In bezette gebieden kon de aanwezigheid van een VPN-app op een telefoon echter leiden tot fysiek gevaar.
Het onderzoek, gebaseerd op een analyse van 111 VPN-gerelateerde posts op Oekraïense Reddit- en Telegram-kanalen, toont aan dat 34% van de gebruikers de VPN inzet voor het delen van informatie. Nog eens 20% gebruikte het als hulpmiddel voor digitaal activisme, waaronder het coördineren van DDoS-aanvallen tegen Russische doelen. Traditionele gebruiksscenario's, zoals het omzeilen van censuur (5%) of geo-unblocking (10%), waren zeldzaam.
De rol van de platformen verschilde per doel: Telegram fungeerde voornamelijk als een kanaal voor officiële veiligheidsadviezen, terwijl Reddit een belangrijke hub werd voor het coördineren van cyberweerstand.
Dit gebruik leidt tot wat beveiligingsexperts een "asymmetrisch risico" noemen. In tegenstelling tot reguliere situaties waar een VPN de privacy verhoogt, kon in bezette gebieden zoals Kherson de aanwezigheid van een VPN-app op een telefoon worden gezien als bewijs van verzet, wat kon leiden tot arrestatie tijdens routinecontroles. Dit staat in schril contrast met Rusland, waar het gebruik van VPN's met 668% toenam als reactie op staatsgefinancierde censuur, zonder het directe fysieke risico dat in Oekraïne aanwezig was.
Het onderzoek concludeert dat de functie van digitale privacytools in een conflictsituatie fundamenteel verandert, afhankelijk van de geografie, de bezettingsstatus en de risicotolerantie van de gebruiker.
