Europees Hof zet streep door zaak over akkoord voor datadeling tussen EU en VS

Het gaat om een zaak aangespannen voor de Franse politicus Philippe Latombe, lid van het Franse nationale assemblée. Latombe betwistte in de zaak de geldigheid van het besluit. Volgens hem is de Amerikaanse Data Protection Review Court (DPRC) niet onafhankelijk, maar afhankelijk van de uitvoerende macht. Daarnaast stelde hij dat de massale inzameling van persoonsgegevens door Amerikaanse inlichtingendiensten onvoldoende duidelijk is omschreven en daarom in strijd is met EU-wetgeving.

'DPRC voldoet aan onafhankelijkheidseisen'

Het Hof oordeelt echter dat de DPRC wel degelijk onafhankelijk functioneert. Het oordeelt dat de benoeming en het functioneren van rechters binnen de DPRC zijn omgeven door waarborgen die hun onafhankelijkheid garanderen. Zo kunnen rechters alleen door de Amerikaanse minister van Justitie worden ontslagen en uitsluitend om gegronde redenen. Bovendien mogen noch de minister noch inlichtingendiensten hun werk belemmeren of onjuist beïnvloeden.

De Europese Commissie is volgens het besluit verplicht om continu toezicht te houden op de toepassing van het Amerikaanse juridische kader. Als dit kader wijzigt, kan de Commissie het adequaatheidsbesluit opschorten, aanpassen of intrekken.

Massale gegevensverzameling niet in strijd met EU-normen

Het Hof stelt ook dat de massale inzameling van persoonsgegevens door Amerikaanse inlichtingendiensten niet per se voorafgaande toestemming van een onafhankelijk orgaan vereist. Uit het Schrems II-arrest (2020) volgt wel dat dergelijke verzameling achteraf juridisch moet worden getoetst. Volgens Amerikaans recht worden signaleringactiviteiten van inlichtingendiensten achteraf getoetst door de DPRC. Het Hof concludeert daarom dat de Amerikaanse regelgeving voldoende waarborgen biedt die gelijkwaardig zijn aan die in de EU.

In het verleden vernietigde het Hof van Justitie twee eerdere adequaatheidsbesluiten voor de VS, in de zaken Schrems I (2015) en Schrems II (2020). Beide keren oordeelde het Hof dat de bescherming van fundamentele rechten in de VS onvoldoende gelijkwaardig was aan die in de EU. Het huidige besluit is gebaseerd op een uitvoeringsbesluit van de Amerikaanse president uit oktober 2022, dat de privacywaarborgen voor inlichtingenwerk versterkte, en een aanvullende regeling van de minister van Justitie.