Gartner: Geen banenapocalyps door AI, maar wel complete chaos

Volgens de analyse van Gartner zal AI niet leiden tot massale werkloosheid, maar wel tot een fundamentele opschudding van de arbeidsmarkt. Poitevin voorspelt dat de komende vijf jaar gemiddeld 32 miljoen mensen per jaar direct geraakt worden in hun werk. Niet omdat ze ontslagen worden, maar omdat de aard van hun rol, hun takenpakket en hun manier van werken ingrijpend verandert.

Het strategisch kompas: AI-First of Human-First?

Voor CIO’s en leiders is het cruciaal om nu een bestemming te kiezen. Volgens Poitevin moeten organisaties een fundamentele keuze maken op twee assen: hoeveel autonomie geven we aan AI (AI-First vs. Human-First) en in welke mate transformeren we het werk zelf?

Dit leidt tot vier mogelijke toekomstscenario's waar bedrijven zich op moeten voorbereiden:

1. AI doet het werk (Bestaand werk): Dit is pure automatisering, zoals in klantenservice. Het doel is vaak kostenreductie of het opvangen van personeelstekorten door vergrijzing.
2. Mensen doen het werk met AI (Bestaand werk): De realiteit voor veel kenniswerkers. Ze worden niet vervangen, maar worden 'drukke werknemers' die AI gebruiken om meer en sneller content te produceren.
3. Mensen doen het werk met AI (Getransformeerd werk): Hier ontstaan innovaties die voorheen onmogelijk waren, zoals in gepersonaliseerde geneeskunde. Mens en machine werken samen aan complexe problemen.
4. AI doet het werk (Getransformeerd werk): De droom van de 'one-person billion-dollar company'. Dit zien we in nichemarkten zoals performance marketing (waar algoritmes advertenties optimaliseren zonder menselijke tussenkomst) of diepzeemijnbouw met robots.

Het ripple effect: waarom vervanging een mythe is

Een van de belangrijkste inzichten uit de sessie is het zogenaamde 'ripple effect' (rimpeleffect). Poitevin gebruikt het voorbeeld van de radiologie om aan te tonen dat de voorspelling "AI vervangt de mens" vaak fout is.

Jaren geleden voorspelden experts dat radiologen overbodig zouden worden omdat AI beter is in het analyseren van scans. De realiteit? Radiologen hebben het drukker dan ooit. Doordat diagnoses sneller en goedkoper worden, neemt de vraag explosief toe. Bovendien is de rol van de radioloog veranderd: ze zitten niet meer alleen in een donkere kamer verslagen te typen, maar staan steeds vaker in de operatiekamer naast de chirurg om live advies te geven.

Dit is het rimpeleffect: AI neemt taken over, maar creëert daardoor nieuwe vraag en nieuwe rollen verderop in de keten. Zelfs bij zware automatisering (bijvoorbeeld in veiligheid en surveillance) ontstaat er elders, bijvoorbeeld bij slachtofferhulp, een grotere behoefte aan menselijk contact.

Van schaarste naar overvloed

Een grote valkuil voor leiders is het 'schaarste-denken' (scarcity mindset): de angst dat er geen werk meer overblijft ("Wat is er nog voor mij?"). Dit leidt tot weerstand en slechte besluitvorming. Poitevin pleit voor een 'overvloeds-mindset' (abundance mindset): focussen op wat er mogelijk wordt dat voorheen ondenkbaar was.

Advies: wed op beide paarden

De verrassende conclusie van Gartner is dat bedrijven niet moeten kiezen tussen mens of machine, maar moeten investeren in alle vier de scenario's.

"Kies voor een AI-first benadering wanneer je simpelweg de mensen niet kunt vinden om het werk te doen," adviseert Poitevin, verwijzend naar de vergrijzingsgolf. "Maar kies voor een human-first benadering wanneer je een robuuste talent-pipeline moet opbouwen voor de toekomst."

Het is geen kwestie van vervanging, maar van het managen van een complexe dynamiek waarin teams continu van vorm veranderen. Bedrijven die wachten tot het stof is neergedaald, zullen ontdekken dat ze de boot hebben gemist in de nieuwe realiteit van 'banenchaos'.