Wendbaarheid cruciaal in onzekere tijden

“De publieke sector bevindt zich in een duidelijk spanningsveld”, begint John der Eerden. “Er is sprake van toenemende maatschappelijke druk en geopolitieke onzekerheid. Tegelijkertijd beschikt de overheid over beperkte middelen, en is er sprake van verouderde systemen die snelle en veilige acties belemmeren. Burgers verwachten wendbaarheid en betrouwbaarheid, terwijl overheden worstelen met structurele beperkingen.”

Binnen het IT-landschap van de overheid is het, net als bij private organisaties, lastig mensen te vinden met de juiste digitale expertise. “Dat staat de digitale transformatie in de weg en vergroot de afhankelijkheid van externe partijen. Tegelijkertijd zorgt verouderde infrastructuur voor een inflexibel IT-landschap. Integratie en schaalbaarheid zijn hierdoor vaak een uitdaging.” Volgens van der Eerden heeft dit directe gevolgen. “Bij de Belastingdienst zie je bijvoorbeeld dat het jaren kan duren voordat nieuwe regelgeving geïmplementeerd wordt.”

De belofte van low code

De vraag die Van der Eerden vaak krijgt in de publieke sector is: hoe kunnen we sneller schakelen met de middelen die we hebben in zo'n complex landschap?
“Low-code biedt daarin een krachtig alternatief. In Nederland werken inmiddels meer dan 100 publieke organisaties met het Mendix-platform. De keuze om met low-code aan de slag te gaan komt voort uit een groeiende behoefte aan snelheid, eenvoud én betere samenwerking.”

Volgens Van der Eerden zit de echte kracht van low-code in het verbinden van business en IT. “Doordat je werkt met visuele bouwblokken in plaats van traditionele code, kunnen ook mensen zonder technische achtergrond – zoals beleidsadviseurs of proceseigenaren – actief meewerken aan digitale oplossingen. Dat leidt tot snellere oplevering én tot betere aansluiting bij de behoefte van de eindgebruiker.”

De voordelen zijn concreet. “Organisaties kunnen zes tot tien keer sneller ontwikkelen. Maar belangrijker nog: je haalt kennis uit de business direct naar binnen in het ontwikkelproces. Dat verkleint de kloof tussen idee en implementatie, en zorgt voor meer eigenaarschap.

Een strategische keuze

Omdat Mendix opereert op het snijvlak van business en IT, ziet Van der Eerden dat hij gesprekken voert met beide kanten. “Aan de ene kant zie je de druk en behoefte vanuit de business – mensen willen snel digitaliseren. Aan de andere kant moet IT dat mogelijk maken. En een platform als Mendix landt uiteindelijk binnen de IT-organisatie. Dan heb je het over enterprise-architectuur, ontwikkelteams, integraties; de hele keten dus. De strategische keuze ligt dan ook op CIO-niveau.”

Dat low-code inmiddels zijn plek heeft gevonden binnen de overheid, merkt hij dagelijks. “Een paar jaar geleden moesten we nog uitleggen wat het precies is. Nu is het een geaccepteerde technologie. Ook andere leveranciers voegen low-code toe aan hun stack, wat bijdraagt aan bewustwording. Maar als je echt enterprise-ready applicaties wilt maken, dan heb je een volwaardig platform nodig – en dat bieden wij.”

Soevereiniteit en volledige controle over data en infrastructuur

Digitale soevereiniteit staat hoog op de agenda in de publieke sector. “We merken dat overheidsorganisaties meer controle willen over hun data, hun infrastructuur en de locatie waarop applicaties draaien,” zegt Van der Eerden. “Mendix speelt daar goed op in.”

Het platform is cloud-native en cloud-agnostisch, wat betekent dat applicaties kunnen draaien op meerdere publieke cloudplatforms – zoals AWS, Azure of Google Cloud – zonder vendor lock-in. Maar voor organisaties met strengere eisen biedt Mendix meer: “Je kunt Mendix ook volledig draaien in een private cloud, on-premise in het eigen datacenter, of zelfs in een volledig air-gapped omgeving – dus zonder enige verbinding met het internet,” legt Van der Eerden uit. “Die keuzevrijheid is belangrijk voor organisaties die opereren in een politiek of maatschappelijk gevoelig domein.”

Die flexibiliteit maakt het platform volgens hem geschikt voor uiteenlopende strategieën. “Of je nu overstapt naar de cloud of juist terugschakelt, je kunt per applicatie bepalen waar en hoe die draait. Dat geeft organisaties de regie over hun digitale infrastructuur – en dat is precies wat onder digitale soevereiniteit wordt verstaan.”

AI: versneller én integraal onderdeel van moderne oplossingen

AI is een thema dat bij veel overheidsorganisaties hoog op de agenda staat. “We kijken naar AI vanuit twee invalshoeken,” zegt Van der Eerden. “Enerzijds hoe AI het ontwikkelproces met low-code kan versnellen, anderzijds hoe je AI direct kunt toepassen in de oplossingen die je bouwt.”

Aan de ontwikkelkant helpt AI om bouwen met Mendix slimmer en sneller te maken – bijvoorbeeld via automatische testgeneratie, suggesties voor logica of slimme ontwikkelhulp. “Dat maakt het ontwikkelproces niet alleen sneller, maar ook toegankelijker voor een bredere groep gebruikers.”

Daarnaast is er veel potentie in de toepassing van AI binnen publieke dienstverlening zelf. “Denk aan chatbots voor burgerinteractie, spraakherkenning in meldkamers, documentanalyse of voorspellende modellen voor casemanagement. Juist daar ligt veel waarde die nu nog onbenut is.”

Met de komst van Mendix 11 later dit jaar worden op beide vlakken belangrijke stappen gezet. “Het platform krijgt een flinke uitbreiding met AI-functionaliteit, zowel in de ontwikkelomgeving als in de mogelijkheden om AI-modellen te integreren in applicaties. Daarmee wordt het voor publieke organisaties eenvoudiger om AI praktisch toe te passen – veilig, beheersbaar en in lijn met hun eigen digitale strategie.

De kracht van combinatie

Wat de overheid volgens Van der Eerden kan leren van het bedrijfsleven? “Klantgericht denken en iteratief werken. Veel bedrijven ontwikkelen in korte sprints, testen met eindgebruikers, en verbeteren voortdurend. Dat helpt om sneller naar de praktijk te gaan en stimuleert innovatie.”

Maar Van der Eerden benadrukt ook dat de overheid een andere verantwoordelijkheid heeft. “Waar bedrijven vooral sturen op snelheid en concurrentiekracht, is de publieke sector juist gebonden aan waarden als rechtszekerheid, transparantie, inclusie en zorgvuldigheid. Besluiten moeten uitlegbaar zijn, processen robuust, en digitale oplossingen toegankelijk voor iedereen – ook voor mensen die niet digitaal vaardig zijn.”

Volgens hem zit de kracht in de combinatie. “De overheid hoeft niet minder zorgvuldig te zijn om sneller te worden – het gaat erom dat die principes worden ingebouwd in het ontwikkelproces. Low-code kan daar een belangrijke rol in spelen. Het maakt iteratief ontwikkelen mogelijk, mét betrokkenheid van beleid en uitvoering, en mét oog voor publieke waarden. Zo ontstaat er ruimte voor vernieuwing, zonder concessies aan betrouwbaarheid of rechtvaardigheid.”

Wendbaarheid als uitgangspunt

Digitale wendbaarheid is volgens hem essentieel voor een toekomstbestendige overheid. “Een nauwe samenwerking tussen beleid en IT, en de inzet van innovatieve technologieën, maken snelle en veilige implementatie mogelijk. We zien dat die behoefte aan wendbaarheid structureel is geworden. Organisaties houden nu standaard rekening met verandering.”

Tijdens crisissituaties is de rol van low-code al eerder bewezen. “Bij het COA wordt Mendix ingezet voor de dienstverlening aan asielzoekers. Tijdens de COVID-pandemie ontwikkelde Gemeente Rotterdam in korte tijd meerdere applicaties met ons platform om dienstverlening aan haar burgers te kunnen blijven bieden. Dat soort voorbeelden zie je nu steeds vaker. Wendbaarheid is geen luxe meer – het is noodzaak.”