Agents of Change: AI schuift door naar de kern van de business

Dutch IT Channel sprak in aanloop naar dit evenement met Anna van den Breemer, Partner bij EY en daar onder meer verantwoordelijk voor het AI Lab, over de stand van zaken in de markt. Zij ziet dat CIO’s niet langer kunnen afwachten: “De grootste valkuil is niets doen. AI verandert de manier waarop processen zijn ingericht. Het vraagt om experimenteren, leren, en vooral het betrekken van de hele organisatie.”

Kernproces

Veel bedrijven zijn inmiddels gestart met losse AI-toepassingen. Een medewerker bouwt een model om interne documenten te doorzoeken, of een team test een chatbot. Maar de stap naar structurele waardecreatie blijkt groot.

“Wat we overal zien,” zegt Van den Breemer, “is dat er experimenten plaatsvinden in de marge. Handig, vaak nuttig, maar zonder centrale regie of duidelijke strategie. De uitdaging zit in het schaalbaar maken. Daarvoor moet je data op orde zijn, governance ingericht, en moeten processen geschikt worden gemaakt om AI echt in te zetten.”

Volgens haar ligt de kern in een stapsgewijze aanpak: kies een eerste toepassing, definieer duidelijke selectiecriteria, werk met het vier-ogenprincipe en verbeter gaandeweg de datakwaliteit. “Je hoeft niet te wachten tot je datalandschap perfect is. Begin met een afgebakend proces, zorg dat je leert, en bouw van daaruit verder.”

Volwassen

De vraag is of CIO’s voldoende voorbereid zijn om deze stap te zetten. Van den Breemer: “CIO’s begrijpen de technologie en de potentie. Waar niemand het wiel al heeft uitgevonden, is in het realiseren van concrete waarde. Er is geen blauwdruk die overal werkt. We bevinden ons in een tijd van onzekerheid, en dat vraagt transparantie en samenwerking. Niemand weet precies hoe de toekomst eruitziet, maar we moeten wel starten.”

Dat startpunt is vaak kleiner dan gedacht. Het kan gaan om een eenvoudige use case die binnen enkele maanden door de organisatie loopt, in plaats van een traject dat een jaar of langer stil ligt bij juridische toetsing of IT-aanpassingen. “Je moet mensen AI-vaardig maken en zorgen dat ze begrijpen wat er gebeurt. Alleen dan kan je opschalen.”

Waardecreatie

EY maakt in zijn AI-lab onderscheid tussen twee soorten toepassingen. Enerzijds is er productiviteitsverhoging, zoals gebruik van modellen als GPT of copilots die repetitieve taken sneller en efficiënter maken. Anderzijds is er procesverandering: de inzet van agents die processen fundamenteel opnieuw inrichten en definiëren.

Juist die tweede categorie is volgens Van den Breemer doorslaggevend voor de toekomst. “Daar gaat AI niet alleen werk versnellen, maar echt veranderen. Denk aan agents die zelfstandig documenten verwerken, formulieren invullen of data structureren. Dat raakt de kern van hoe organisaties hun processen inrichten.”

AI in finance

EY zelf heeft zijn finance- en taxorganisatie op een AI-platform geplaatst. Daar worden processen rond rapportages en compliance ondersteund door AI-agents. Een belangrijke les: het implementeren van de eerste agents kost tijd. “We moesten door een change-proces heen dat een half jaar tot een jaar duurde. Je hebt te maken met compliance-eisen, goedkeuringen en governance. Maar die ervaring helpt ons nu om klanten te adviseren: begin klein, zorg dat je de juiste stempels hebt, en leer hoe je van de eerste pilot naar de volgende stap gaat.”

De consultancy-tak van EY draait daarnaast pilots met een interne GPT-omgeving, waarin alle documenten veilig ontsloten zijn. Dat leverde volgens Van den Breemer al 15 procent productiviteitswinst op. “Een agent die offertedocumenten voorbereidt of cv’s vult met relevante vaardigheden bespaart enorm veel tijd. Bovendien maak je wereldwijd kennis binnen handbereik.”

Governance en regie

Een belangrijke vraag is hoe organisaties regie houden op de wildgroei aan experimenten. “Je wilt niet dat alle energie verloren gaat in losse initiatieven, maar je wilt ook niet te rigide zijn,” zegt Van den Breemer. EY adviseert klanten daarom een duidelijke governance-structuur neer te zetten: een programmaorganisatie die alle initiatieven in kaart brengt, prioriteiten stelt en een pijplijn bewaakt. “Zo houd je balans tussen experimenteren en strategische keuzes maken.”

Veiligheid en ethiek zijn daarbij cruciaal. Bedrijven willen AI in hun eigen afgesloten omgeving draaien, zodat gevoelige data niet via publieke modellen naar buiten gaat. “Responsible AI moet vanaf dag één worden meegenomen,” benadrukt Van den Breemer. “Niet achteraf. Je hebt experts nodig die zorgen dat toepassingen voldoen aan de EU AI Act en dat er goed wordt gekeken naar bias, privacy en ethiek. Zeker bij burgerdata is dat onmisbaar. Niemand wil het risico lopen opnieuw een toeslagenaffaire te veroorzaken.”

AI Lab

Om organisaties te helpen, heeft EY een AI Lab ingericht waar bedrijven in een sandbox-omgeving kunnen experimenteren. Teams krijgen in enkele dagen de kans om use cases te selecteren, prototypes te bouwen en te ervaren wat AI concreet kan betekenen.

“We vragen klanten altijd om multidisciplinaire teams mee te nemen,” zegt Van den Breemer. “Dus niet alleen IT, maar ook legal, privacy officers en de business. Juist die combinatie zorgt ervoor dat toepassingen bruikbaar en schaalbaar worden.”

Het lab biedt zowel on-premise-oplossingen voor gereguleerde sectoren als pilots met grote taalmodellen en generatieve AI. “Ons doel is om AI tastbaar te maken en organisaties te laten ervaren hoe ze van experiment naar structurele waarde kunnen komen.”

Agents of Change

Het thema van Gartner IT Symposium/Xpo 2025 – Agents of Change – sluit hier naadloos op aan. CIO’s zijn de regisseurs van digitale transformatie en staan voor de taak hun organisaties door deze onzekere fase te leiden.

Voor Van den Breemer is de kernboodschap duidelijk: “AI vraagt om leiderschap, om samenwerking en om verantwoordelijkheid. CIO’s hoeven het wiel niet zelf uit te vinden, maar ze moeten wel de eerste stap zetten. Niet wachten, maar beginnen, leren en opschalen. Dat is de enige manier om van experiment naar echte waarde te gaan.”