Meer dan vinkjes zetten: waarom Human Risk Management cruciaal is voor cyberbeveiliging
In de voortdurende strijd tegen cyberdreigingen hebben organisaties miljarden geïnvesteerd in geavanceerde technologie zoals firewalls, intrusion detection systems en endpoint protection. Toch blijft de harde realiteit dat in 68% tot 90% van alle beveiligingsincidenten de mens een rol speelt. Dit is geen uitnodiging om met de vinger te wijzen, maar wel een moment van bezinning. In een tijd waarin medewerkers constant druk, vaak afgeleid en steeds vaker op afstand werken, is simpelweg het “bewustzijn vergroten” met generieke, compliance-gedreven trainingen niet langer toereikend. Het traditionele draaiboek, dat zich uitsluitend richt op technologie of sporadische trainingen, kent een fundamenteel strategisch gat: Human Risk Management (HRM).
Het hacken van de menselijke natuur
Cybercriminelen richten zich niet alleen meer op systemen; ze maken misbruik van de menselijke natuur. Ze spelen in op onze behoefte om behulpzaam te zijn, ons respect voor autoriteit, de angst om iets te missen, of een kort moment van onoplettendheid. Deze vormen van social engineering – tegenwoordig versterkt door AI – maken het zelfs voor alerte medewerkers lastig om dreigingen te herkennen. Zeker wanneer traditionele detectiesystemen tekortschieten.
Dit vraagt om een fundamentele omslag: van een gefragmenteerde, reactieve aanpak naar een holistische, mensgerichte benadering. HRM is geen herverpakking van security awareness en training (SAT), maar een strategisch en continu proces dat technologie combineert met inzicht in menselijk gedrag. Het gaat erom te erkennen dat mensen onvermijdelijk fouten maken en om een organisatie te bouwen die veerkrachtig genoeg is om zich daartegen te beschermen door menselijke risico’s proactief aan te pakken.
Een effectieve HRM-strategie moet steunen op gedragswetenschap. Traditionele SAT kent vaak lage betrokkenheid, generieke inhoud die geen rekening houdt met specifieke functies en risico’s, en een hardnekkige kloof tussen “weten” en “doen.” Het kennen van regels betekent niet dat ze ook worden toegepast onder druk – zeker niet als aanvallers inspelen op cognitieve biases zoals autoriteitsbias, optimismebias of familiariteitsbias.
Kernprincipes van modern Human Risk Management
Een moderne HRM-aanpak steunt op enkele basisprincipes:
- Kwetsbaarheden identificeren: Uitgebreide risicoanalyses zijn nodig om individuele zwakke plekken en gedragspatronen te begrijpen.
- Personalisatie: Training en interventies moeten aansluiten op de specifieke dreigingen en leerbehoeften van teams en functies.
- AI en automatisering: Slimme technologie maakt het mogelijk om HRM op schaal toe te passen, trainingen te personaliseren en datagedreven inzichten te verkrijgen.
- Risico’s kwantificeren: HRM is een iteratief proces dat strategieën voortdurend aanscherpt op basis van meetbare gegevens, en zo leidt tot een verdedigbare, kwantificeerbare human risk score.
- Beleid menselijk maken: Beleid moet duidelijk, empathisch en praktisch toepasbaar zijn, met oog voor de gebruikerservaring.
- Leiderschapsbetrokkenheid: Ondersteuning vanuit het bestuur is cruciaal om HRM strategisch gewicht te geven.
- De menselijke maat behouden: Technologie is krachtig, maar persoonlijke coaching en het stimuleren van gedeelde verantwoordelijkheid blijven onmisbaar.
HRM in de praktijk
Een waardevol model om HRM vorm te geven is het DEEP-framework (Defend, Educate, Empower, Protect).
- Defend: technische maatregelen om het aanvalsoppervlak te verkleinen.
- Educate: medewerkers kennis en vaardigheden geven om dreigingen te herkennen.
- Empower: een positieve securitycultuur stimuleren en gebruiksvriendelijke tools aanbieden die veilige keuzes vanzelfsprekend maken.
- Protect: robuuste responsplannen opstellen die de impact van fouten beperken en inzichten terugkoppelen naar de andere pijlers, zodat een continu verbeterproces ontstaat.
Het invoeren van zo’n brede strategie vereist een geïntegreerd HRM-platform. Alleen daarmee zijn schaal, dataintegratie en automatisering haalbaar. Platforms zoals HRM+ van KnowBe4 operationaliseren het DEEP-framework en benutten AI voor gepersonaliseerde training, geavanceerde e-mailbeveiliging, geautomatiseerde incidentrespons en real-time coaching. Een belangrijk onderdeel hiervan is individuele risicoscores, die gerichte interventies mogelijk maken en stakeholders inzicht geven in meetbare risicoreductie.
Het beheersen van menselijk risico is geen “soft skill” of bijzaak meer. In een tijdperk van AI-aangedreven aanvallen en steeds intensievere digitale interacties is het een strategische vereiste. Door de menselijke factor te transformeren van een potentiële zwakke plek naar een sterke en betrouwbare verdedigingslinie, kunnen organisaties zowel echte cyberweerbaarheid bereiken als tastbare operationele en financiële voordelen realiseren.
Door: Javvad Malik (foto), Lead CISO Advisor bij KnowBe4
