Rathenau: ‘Eis openbaarheid verkiezingsdata van techreuzen’
De Tweede Kamerverkiezingen van 2025 zijn voorbij, maar wat er zich online precies heeft afgespeeld blijft grotendeels onbekend. Grote platformen zoals Meta en TikTok bepalen in toenemende mate welke politieke informatie burgers zien, maar delen nauwelijks gegevens over mogelijke beïnvloeding. Het Rathenau Instituut adviseert de Tweede Kamer daarom om actie te ondernemen en openheid te eisen.
In een bericht aan het parlement stelt het instituut dat onderzoekers, journalisten en politici zonder de interne data van deze techbedrijven lastig kunnen vaststellen of er sprake was van gecoördineerde inmenging tijdens de verkiezingen. Om de informatiepositie van de Kamer te versterken, adviseert het Rathenau Instituut het parlement om de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op te dragen de platformen te verzoeken hun ‘postelectorale evaluaties’ openbaar te maken.
Signalen van verstoring
Hoewel de platformen zelf nog geen inzicht hebben gegeven in hun data, waren er in aanloop naar de verkiezingen wel degelijk indicaties van de verspreiding van omstreden politieke content. Zo waren er berichten over de verspreiding van haatdragende, met AI gegenereerde beelden in Facebookgroepen, algoritmische versterking van extremistische livestreams op TikTok en geautomatiseerde accounts die het publieke debat probeerden te sturen. Zonder volledige data blijft echter onduidelijk in hoeverre de eigen richtlijnen van platformen zijn nageleefd en welke content is verwijderd.
Europese regels bieden handvatten
De oproep van het Rathenau Instituut staat niet op zichzelf. Sinds de inwerkingtreding van de Digitaledienstenverordening (DSA) zijn zeer grote online platformen (VLOP’s) verplicht maatregelen te nemen om de integriteit van verkiezingen te beschermen. De Europese Commissie heeft in maart 2024 richtsnoeren gepubliceerd waarin platformen worden aangemoedigd om na afloop van verkiezingen een evaluatie openbaar te maken.
Tot op heden gebeurt dit echter onregelmatig. Waar Meta wel evaluaties publiceerde na de Europese en Franse verkiezingen, bleven deze uit na verkiezingen in Duitsland en Polen. TikTok publiceerde alleen een evaluatie na de Roemeense presidentsverkiezingen.
Vooruitblik naar 2026
Het instituut benadrukt dat transparantie essentieel is, ook met het oog op de aankomende gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026. Door nu inzicht te eisen in zaken als de inzet van moderatoren, signalen van botnetwerken en de werking van algoritmen, kan worden voorkomen dat verkiezingen in de toekomst onvoldoende beschermd zijn tegen digitale invloeden.
Meer over data
Over Witold Kepinski
