ENISA – Europa’s digitale brandweer in tijden van cyberstormen
Stel je voor: een ziekenhuis ligt plat door ransomware, een bank raakt offline na een DDoS-aanval en een havenbedrijf verliest de controle over zijn systemen. Wanneer zulke crises zich voordoen, rinkelt ergens in Europa een telefoon: bij ENISA, de European Union Agency for Cybersecurity. Dit agentschap is het Europese brandweerkorps voor digitale rampen – het coördineert hulp, analyseert oorzaken en schrijft de veiligheidsregels die moeten voorkomen dat de vlammen opnieuw overslaan.
Wat is ENISA?
Sinds haar oprichting in 2004 is ENISA uitgegroeid tot een van de belangrijkste pijlers van Europa’s digitale infrastructuur. Vanuit Athene, Brussel en Heraklion werken honderden specialisten aan één missie: het versterken van onze cyberweerbaarheid. Wat begon als een denktank is nu een strategische autoriteit die regels opstelt, audits uitvoert en lidstaten coördineert bij grensoverschrijdende incidenten. Zo vormt ENISA het netwerk dat de basis legt voor Europa’s digitale soevereiniteit – een echte Europese veiligheidssamenwerking.
Een van haar kerntaken is het voorkomen van paniek door voorbereiding. ENISA organiseert crisisoefeningen, stelt certificeringsregels op voor IT-producten en clouddiensten en publiceert jaarlijks het Threat Landscape Report, waarin duizenden incidenten worden geanalyseerd. De conclusie is steeds dezelfde: dreigingen worden talrijker, slimmer en grensoverschrijdender. Elke organisatie, elke CISO, zou inhoudelijk contact moeten hebben met ENISA als actief alarmsysteem bij cyberaanvallen.
Post-quantumbeveiliging
Naast deze continue monitoring werkt ENISA aan de volgende generatie beveiliging: post-quantum cryptografie. De opkomst van de quantumcomputer vormt een sluipende dreiging voor onze huidige versleuteling. Wat vandaag veilig lijkt, kan morgen worden gekraakt. Daarom ontwikkelde ENISA de Post-Quantum Cryptography Roadmap – een oproep om nú al over te stappen op quantum-veilige algoritmen. Hybride cryptografie, waarin klassieke en nieuwe technieken samengaan, vormt de brug tussen heden en toekomst.
Die toekomstgerichte aanpak past bij Europa’s ambitie om digitale autonomie te versterken. Onder de Cyber Solidarity Act krijgt ENISA een centrale rol in de Europese cyberreserve: teams die bij grote incidenten direct kunnen worden ingezet. Ook initiatieven als DNS4EU – een privacy vriendelijke Europese DNS-resolver – en de European Vulnerability Database tonen dat Europa niet langer afhankelijk wil zijn van buitenlandse infrastructuur. ENISA is het technocratische cement dat al die inspanningen samenbindt.
De noodzaak van NIS2
Waar ENISA vroeger vooral adviseerde, kan ze nu ook afdwingen. De nieuwe NIS2-richtlijn maakt cybersecurity een wettelijke plicht voor vitale sectoren als energie, zorg, telecom, banken en overheid. Zij moeten aantonen dat hun beveiliging aantoonbaar op orde is – niet alleen op papier, maar in de praktijk, met actief risicobeheer, incidentmelding en herstelmaatregelen. Wie dat nalaat, riskeert boetes tot tien miljoen euro of twee procent van de wereldwijde omzet, vergelijkbaar met de GDPR.
Nederland loopt helaas achter bij de implementatie van NIS2 en dat is opvallend voor een land dat zich graag digitaal koploper noemt. Het vraagt om een serieuze opschaling van onze aandacht en investeringen op dit gebied.
Investeren in digitale weerbaarheid
Waar Europa inmiddels 3,5% van het BNP uittrekt voor defensie, zou het niet meer dan logisch zijn om aanvullend 1,5% te reserveren voor digitale veiligheid. Cybersecurity is het nieuwe front van geopolitieke strijd – en juist daar loopt Europa, inclusief Nederland, achter. Daarom is het cruciaal om in gezamenlijkheid te investeren: kennis delen, standaarden bouwen en incidenten analyseren. Alleen zo kunnen we onze digitale autonomie waarmaken.
In dat leerproces speelt ervaring delen een sleutelrol. De luchtvaart doet dat al decennia: daar is de zwarte doos hét symbool van leren van fouten. Zonder die black box mag geen enkel vliegtuig opstijgen. Het principe is eenvoudig: je kunt pas veiliger worden als je wéét wat er misging – en dat vereist een systeem dat onafhankelijk vastlegt wat er intern gebeurt.
Een zwarte doos in elk datacenter
Diezelfde logica hoort thuis in cyberspace. Wanneer een datacenter wordt getroffen, is vaak onduidelijk wat er precies gebeurde: logs verdwijnen, monitoringsystemen vallen uit of data raakt verloren. Hier komt de DGMV ICT Blackbox van DigiCorp Labs in beeld – een digitale vluchtgegevensrecorder die onafhankelijk van interne systemen data veilig en onveranderlijk wegschrijft. Daarmee kan elke CISO achteraf direct analyseren wat er gebeurde, hoe het begon en hoe het systeem reageerde. En, nog belangrijker, wat er beter kan of moet.
Zonder zo’n forensische borging kan Europa nooit structureel leren van cyberaanvallen. Misschien moeten we daarom voor datacenters hetzelfde eisen als voor vliegtuigen: geen certificering zonder zwarte doos. Een dergelijke ENISA-certificering zou het vertrouwen in Europese digitale infrastructuren aanzienlijk versterken. Klanten weten dan dat hun data wordt beheerd in een omgeving die niet alleen veilig is, maar ook transparant kan uitleggen wat er misging. Zie mijn vorige blog hierover.
Europa wordt volwassen in cyberspace
ENISA symboliseert een volwassen Europees veiligheidsdenken: samenwerken, investeren, leren en verbeteren. Cybersecurity is geen luxe, maar een randvoorwaarde voor onze economie, defensie en democratie.
Wie de digitale toekomst van Europa wil begrijpen, hoeft niet naar Silicon Valley of Beijing te kijken. Het echte verhaal speelt zich af in Athene, Brussel en in de netwerken die ENISA verbindt. Want in een wereld waarin cyberdreiging de nieuwe geopolitieke realiteit is, is het niet de vraag óf je wordt aangevallen, maar hoe goed je bent voorbereid.
Net zoals geen enkel vliegtuig mag vliegen zonder zwarte doos, zou geen enkel datacenter actief mogen zijn zonder cyberblackbox. Dat is de volgende stap in volwassen digitale veiligheid — en precies het pad dat ENISA voor Europa uitstippelt.
Nawoord
Afgelopen week kregen we te horen dat wij als DigiCorp Labs zijn genomineerd voor de Nederlandse Innovatieprijs 2025. Zelfs in twee categorieën: als start-up in de categorie MKB en – nog interessanter – in de categorie Maatschappelijke Impact Innovatie. Met onze gepatenteerde Non-Fungible Data Entry (NFD) en onze unieke DGMV ICT BlackBox kunnen we data bij de bron verifiëren en onveranderbaar in een blockchain vastleggen. Daarmee creëren we verifieerbare datasets en maken we automatische bewijsvorming via onveranderlijke logging mogelijk. Een stap vooruit naar echte digitale waarheidsvinding – precies waar Europa nu behoefte aan heeft.
Door: Hans Timmerman (foto)
